İsmail Gasprinskiyniñ doğumnıñ 172. seneligi

20 Mart 2023

Qırımda ve Ukrainanıñ qıtaviy toptraqlarında qırımtatar maarifçisi, islâatçısı ve neşircisi İsmail Gasprinskiyniñ doğumnıñ 172. seneligi qayd etile.

O, Bağçasaray yanında doğdı. Sabıq Qırım hanlığınıñ eski paytahtında o uzun zamandır çalışa edi, Bağçasaraynıñ şeer başı edi.

İsmail Gasprinskiy, eski devlet tarihınen halq olaraq qırımtatarlarnı yañıdan yaratmağa başladı ve zemaneviy qırımtatar milletini şekillendirüv esaslarını qoydı.

İsmail Gasprinskiyni türk ve musulman dünyasınıñ büyük qısmınıñ maarifçisi ve islâatçısı olaraq tanıylar.

1883 senesi tamam o, düyanıñ çoq yerinde meşur olğan “Terciman gazetasını qırımtatar ve rus tilinde basmağa başladı. İlk musulman gazetalarından biri 35 sene basıla edi ve bilşovikler tarafından qapatıldı.

İsmail Gasprinskiy, qırımtatar balaları içün lâdiniy mekteplerni kütleviy tarzda açmağa teşebbüs etti, türk ve musulman halqlarınıñ tasil saasında meşu olğan ses usulı vastasınen oquma-yazma yañı sistemasını tüşünip çıqardı. Bir qaç roman, povestniñ ve mektepçiler içün bir qaç ders kitabınıñ, ocalar içün oquv qullanmalarınıñ, dinşınaslıq çalışmalarınıñ müellifidir.

1910 senesi Nobel barışıq mukâfatınıñ namzeti edi.