İnsan aqları boyunca Umumiy deklaratsiyanıñ 75. semeligine dair Meclisniñ Prezidiumınıñ arizası

Umumiy insan aqları deklaratsiyasınıñ 75. semeligine dair

Meclisniñ Prezidiumınıñ 

arizası

1948 senesi ilk qış ayınıñ 10-unda BMTnıñ Baş Assambelyası tarafından tasdıqlanğan ve ilân etilgen İnsan aqları boyunca Umumiy deklaratsiyanıñ 75. seneligi 2023 senesi ilk qış ayınıñ 10-unda qayd etile. 1950 senesi ilk qış ayınıñ 4-ündeki BMTnıñ BAnıñ rezolütsiyasına köre bu kün ilk qış ayınıñ 10-unda er sene İnsan aqları künü qayd etile.

Şu anda İnsan aqları boyunca Umumiy deklaratsiyaı 521 tilge, şu cümleden qırımtatar tiline, tercime etildi.

Irqına, cinsiyetine, tiline, dinine, siyasiy veya başqa inançlarına, halqara ya da içtimaiy kökenine baqılmaqsıznıñ er insannıñ doğuştan kelgen devredilemez aqlarını beyan etken çığır açqan vesiqadır. BMTnıñ azaları olğan devletler mezkür vesiqanı ürmet ve riayet etmege, yerine ketirmege söz berdiler. Bu vesiqa, MBTnıñ aqlar sistemasında eñ az yigirmi baş uquq qorçalayıcı şartname ve temelinde haqlara makemeler (deklaratsiya etilgen aqlarnı semereli qorçalav usulı) şekillengen insan aqları saasında bir qaç müim bölge şartnamesi içün temel oldı.

Öz tarihiy vatanına qaytmaq ve qırımtatar halqınıñ sürgünlik yerlerinde şekillengen milliy ve topraq muhtariyetini yañıdan yaratmaq içün qırımtatar milliy areketi, İnsan aqları boyunca Umumiy deklaratsiyanıñ maddelerine esaslap, qırımtatar halqınıñ öz vatanına qaytarmağa ve Ukraina devletiniñ devlet akimiyeti organlarınen Qırımnıñ tamır halqınıñ aqlarını qaytaruv meselerind muntazam dialogını qurmağa becerdi. Bu areketniñ temeline zorbasızlıq printsipi qoyuldı.

2014 senesi kiçik – saban ayları arasında Rusiyeniñ Ukrainağa silâlı tecavuzı Qırım ve ealisini absolüt aqsızlıq alına ketirdi. Bu tecavuz, deyerli 10 senedir devam etken Qırımnıñ işğaliniñ sebebi oldı.

Rusiye federatsiyası tarafından işğal etilgen Qırım bugün, insanlarnıñ zoraki tutulması ve öldürilmesi, siyasiy sebepli taqipler ve apis etilmesi, işkenceler ve şiddetli tutuv, insannıñ başqa esas azatlıqlar ve aqlarını bozmalardır.

Rus varvarları tarafından işğal etilgen Qırımda, tamır qırımtatar halqınıñ yuaqrı vekâletli organı olğan Qırımtatar Milliy Meclisi yasaqlandı, sahte ve siasiy sebepli davalarğa mücibi eñ az 186 Ukraina vatandaşı apis etildi, olardan 124 siyasiy mabüsi qırımtatarlardır. Olar arasında 17 senege maküm etilgen Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Başınıñ birinci muavini Nariman CELÂL.

Rus duşmanınıñ maqsadı, rus imperiyasınıñ yañıdan yaratılmasına qarşılıq köstergen Ukraina devleti, qavim olaraq ukrain ve qırımtatar haqlarını yoq etmektir.

– dünyada barışıq temin etmek ve insannıñ ayırılmaz aqları ve azatlıqlarına riayet etmek maqsadınen Ekinci cian cenkinden soñ yaratılğan halqara uquq ve haqlara institutlar sisteması, Rusiye Federatsiyasınıñ ve başqa ülkelerniñ Ukrainağa qarşı silâlı tecavuzı neticesinde ciddiy çağıruvlarnen rastkele. RF inasiyetke cian felâketini yapmağa ve yoq etmege qorquta;

– rusiye federatsiyasını haqlara uquqqa riayet etmege, başqa ülkelerge ve halqlarğa tecavuznı bitirmege, zapt etkeni topraqlarnı azat etmege qandırmaq içün halqara cemaatnıñ keçirgeni bütün tedbirler muvafaqiyetsiz oldı;

– Qırımda yaşağan ve siyasiy sebepli sahte davalarğa köre qanunsız olaraq taqip etilgen Ukraina vatandaşları, azaplar ve başqa şiddetli canavar ya da itibarnı aşalağan areketler ve cezalarnı çekeler, işğalci bir devletniñ topraqlarına sürgün etileler;

– 2022 senesi kiçik aynın 24-ünde başlağan ve 655 kündir devam etken rus ordusınıñ Ukrainanıñ qıtaviy topraqlarına tolu miqyaslı tecavuz sebebinden er kün onlarca ve yüzlerce ukrain askeri ve tınç yaşağan sakini öle.

c ülkelerniñ parlamentleri ve ükümetlerini, rusiye federatsiyasınıñ kerçek dünya ve insaniyet telükesini añlamağa ve Ukrainağa siyasiy, arbiy, telükesizlik, maliyeviy, gumanitar ve başqa yardımını çoqlaştırmağa çağıra.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Prezidiumı, işğal etilgen Qırımda ve Ukrainanıñ başqa işğal etilgen topraqlarında rus işğalcilerine qarşılıq köstergen bütün vatandaşlarımızğa destek bildire.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Prezidiumı Ukraina Silâlı Quvetleri, er bir ukrain askerine teşekkür bildire ve dayanılmaz rus duşmanı üzerinde orta ğalebemizni yaqınlaştırğan kelecek ğayretlerine inandıra.

Ukrainağa şan-şerefler olsun!

Refat Çubarov

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Başı

2023 senesi ilk qış ayınıñ 10-u

Kıyiv ş.