Nariman Celâl Avropa parlamentinde: “Özüñizni aldatmağa izin bermeñiz. Rusiye Qırımnen sıñırlanmaz”

13.05.2025

Brüsselde Qırım aftası çerçivesinde keçirilgen işniñ ekinci künü Avropa parlamentiniñ mebusları ögünde Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisiniñ birinci muavini Nariman Celâl çıqışta bulundı.

Öz çıqışını Celâl mayısnıñ 6-nda Qırımda ğayıp olğan, soñra ise işğalli akimiyet tarafından tutulğanı belli olğan, lâkin tuvğanları alâ daa bulunğan yerini tam olaraq bilmegeni belli olğan Hatice Büyühçan aqqında hatırlatıp başladı. Onıñ qayd etkenine köre, bu, Qırım sakinlerini qorqutmaq içün yapılğan qanunsız tutuvlarnıñ eñ yañı örnegi ola.

“Qırım on bir yıldır Rusiye tarafından işğal etilgen. On bir yıldır Qırımda iç bir Ukrayina vatandaşı özüni telükesiz duyamay ve ihtiyac olsa, öz aq-uquqlarını, serbestligini ve ayatını qorçalay bilecegine işanmay. Qırım sakinleri qorqu ve şübhelilik müitinde yaşamağa mecburlar, biri-birine işanç buhranı, işğalli akimiyetniñ basqısı altında öz iradesine qarşı areket etmege mecburlar”, – dedi o.

Meclis Reisiniñ muavini, rusiyeniñ areketleri sebebinden biñlernen insan Qırımnı terk etmege mecbur oldı, yarımadada qalğanlar ise – daimiy basqı altında bulunalar, dep tarif etti, ve topraqlarnıñ statusı aqqında aytqanda, insanlarnıñ taqdirini de tüşünmege çağırdı:

“İnsanlar aqqında tüşüngende topraqlar aqqında da tüşünmek kerekmiz, amma Qırım toprağı rusiye işğali altında bulunğanına qadar, Ukrayina vatandaşlarınıñ aqları, serbestligi ve ayatı telüke altında qalacaq. Siyasiy taqipler devam etecek: zorbalıqnen alıp qaçuvlar, qanunsız tutuvlar, tintüvler, apiske aluvlar”.

Siyasetşınas hatırlattı ki, vaqtınca işğal etilgen Qırım toprağına rusiye suverenitetini tanımaq mümkün degil, çünki böyle bir tanıluv şunı ifadeleycek:

• Birinciden, halqara uquqnıñ esas qaideleriniñ qaba şekilde bozuluvı;
• Ekinciden, Ukrayinanıñ suvereniteti ve topraq bütünligine qast etüv;
• Üçünciden, tamır Qırımtatar halqınıñ ayırılmaz aqlarına sayğısızlıq;
• Dörtünciden, vaqtınca işğal etilgen Ukrayina topraqlarında rusiye tarafından yapılğan bütün cinayetlerniñ aqlanuvı;
• Beşinciden, tamır Qırımtatar halqınıñ qavmiy genotsid siyasetiniñ teşviq etilmesi;
• Altıncıdan, istilâcılarğa cezasız qalmağa imkân berüv.

“Özüñizni aldatmağa izin bermeñiz. Rusiye Qırımnen sıñırlanmaz. 2014 senesinden başlap yarımadanı kontrol ete, amma 2022 senesi Ukrayinağa qarşı büyük cenk başlattı. Çünki onıñ maqsadı – bütün Ukrayinadır. Onıñ içün rusiye-Ukrayina cenkini toqtatmaq, kefil etilgen ve adaletli barışıqnı tiklemek içün tek yol – Qırım ve diger işğal etilgen topraqlarnıñ işğalden azat etilmesi ve Ukrayinanıñ halqara seviyede tanılğan sıñırlarında topraq bütünliginiñ ğayrıdan tiklenmesidir. Er angi başqa variant – millionlarnen insan içün yañı azap telükesidir, hususan – yıllar devamında esas aqları bozulğan Qırımtatar halqı içün. Qırım statusına dair er angi añlaşmalar tek Ukrayina devleti ve tamır Qırımtatar halqınıñ iştiragi ve razılığınen qabul etilmeli”, – dep Nariman Celâl Avropa parlamentiniñ mebuslarına muracaat etti.

Nutuqnıñ soñunda o, 1944 senesi mayıs ayında Qırımtatar halqınıñ sürgünligini hatırlattı ve bu cinayet neticesinde sovet akimiyeti Qırımtatarlarnıñ 46%-iniñ – ekseriyeti qartlar, qadınlar ve balalar – elâk olğanını qayd etti ve diger Avropa memleketlerini adaletniñ tiklenilmesine qoşulmağa çağırdı.

Tedbirge Avropa parlamentiniñ mebusları Thijs Reuten, Tobias Cremer, Villy Søvndal ve Avropa tış işler hızmetinden Boğuslav Gertruda, Ukrayinanen alâqalar gruppasınıñ reberi qoşuldılar. Ukrayina delegatsiyasından Ukrayina Prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki Temsilciliginiñ Daimiy Temsilcisi Olğa Kurışko ve Qırım uquq qorçalayıcı gruppasınıñ idare reisi Olğa Skrıpnık çıqışta bulundılar.