İlk qış ayınıñ 9-ı – Halqara genotsid fedalarını añma künü

09 December 2024

1948 senesi ilk qış ayınıñ 9-nda BMniñ Baş assambleyası genotsid cinayetiniñ ögüni aluv ve cezasını berüv şartnamesini qabul etti.

XX asırda Ukraina toprağında eki insan nefret etken totalitar rejim – kommunistik SSCB ve natsist Almaniya – bir sıra genotsid cinayetlerini işledi: 1932-1933 seneleri ukrainlerniñ açlığı; alman işğali vaqtında yeudilerniñ ve romalarnıñ genotsidi; 1944 senesi sovet akimiyeti tarafından qırımtatar halqınıñ genotsidi.

Rusiye Federatsiyasınıñ Ukrainağa qarşı on birinci yıl devam etken istilâsı genotsid alâmetlerini taşıy. Qırım, Buça, İrpin, Mariupol, İzüm, Herson ve başqa işğal etilgen topraqlarda Rusiye işğalcileri tarafından yapılğan zulumlar, Ukraina toprağında kritik vatandaş astyapısınıñ maqsatlı yoq etilmesi genotsidniñ bütün alâmetlerine saiptir. Rusiyeniñ Ukrainadaki areketleriniñ genotsid tabiatını Estoniya, Kanada, Latviya, Litvaniya, Lehistan parlamentleri, İrlandiya ve Çehiya senatları tanıdı.

Cezalandırılmağan cinayet daa beter zarar ve feda ketirmek qabiliyetine saiptir. Ukraina Yuqarı Şurasınıñ 2015 senesi boş aynıñ 12-nde qabul etilgen 792-VIII qararınen 1944 senesi Qırımdan qırımtatar halqınıñ sürgünligi qırımtatar halqınıñ genotsidi olaraq tanıldı, mayısnıñ 18-i ise Ukrainada qırımtatar halqınıñ genotsid fedalarını añma künü olaraq belgilendi.

Qırımtatar Milliy Meclisi 1944 senesi mayıs ayınıñ 18-de qırımtatar halqınıñ sürgünliginiñ genotsid cinayeti olaraq resmiy tanılmasına doğrultılğan sistemli işni devam etecek. Bugün, Ukrainağa köre, onı Latviya (mayıs ayınıñ 09-ı, 2019), Litvaniya (bozarğannıñ 06-sı, 2019), Kanada (mayısnıñ 19-ı, 2022), Lehistan (oraqnıñ 12-si, 2024), Estoniya (orta küznıñ 16-sı, 2024) tanıdı. Biz olarğa samimiy minnetdarlığımıznı bildiremiz ve başqa devletlerni qanun seviyesinde bu vesiqalarnı qabul etmege çağıramız.

Halqara genotsid fedalarını añma kününde halqara toplulıqnı Rusiyeni Ukrainağa qarşı açqan cenkini toqtatmasına ve bu cenkte cinayet yapqan Rusiye vatandaşlarını mesüliyetke çekmesine ve cezalandırmasına zorlamaq içün eñ ciddiy tedbir almağa çağıramız.

Refat Çubarov

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi

2024 senesi ilk qış ayınıñ 9-ı

Kıyiv ş.