BMTnıñ Baş assambleyası, Qırımda insan aqlarını bozmalarğa dair yañı bir rezolütsiya tasdıqladı

16 Dekabr 2022

BMTnıñ Baş Assambleyası, rus tolu miqyaslı tecavuzı başlağanda peyda olğan şartlarğa uyğun “Vaqtınca işğal etilgen Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar şeerinde, Ukraina insan aqlarınıñ vaziyeti” rezolütsiyasını tasdıqladı. Ukrinform bunı yazdı. 

Nyü Yorkta 82 ülke bu vesiqanı destek etti, 14 ülke qarşı oldı ve 80 ülke bitaraf oldı.

Belarus, Çin, Kuba, Şimaliy Koreya, Eritreya, Abeşistan, İran, Qazahistan, Mali, Nikaragua, rusiye, Sudan, Suriye, Zİmbabve qarşı oldı.

Keçken seneler yarımadada insan aqları rezolütsiyalarında mevcut olğan maddelerden ğayrı, yañı vesiqa, rusiyeniñ Ukrainağa qarşı tecavuz, Herson ve Zaporijjâ vilâyetleriniñ qanunsız aneksiya ıntıluvlarını destek etmesi içün, Qırımnı qullanmasını takbih ete.

Baş Assambleya, “Ukraina ve ukrainalılarğa nefretni yaratuv ve rusiye federatsiyasınıñ Ukrainapa qarşı tecavuzını aqlanğan sahte malümatnı, şu cümleden tasil sisteması vastasınen, tarqatuvnı” takbih ete.

Rezolütsiyasnıñ esaslanğanı bir qaç vesiqalardan ğayrı, o, BMTnıñ Halqara makemesiniñ 2022 senesi mart ayınıñ 16-sındaki “Genotsid cinayetini evelden yoq etüv ve cezalandıruv aqqında konventsiyağa mücibi genotsid içün qabaatlarğa dair (rusiye federatsiyasına qarşı Ukraina)” qararına esaslana.

Baş Assambleya, “Qırımdaki inanılmaz sayıda esaslanmağan tutuluv, Qırımda ve Qırımdan zornen ketirüvler”, mecburiy yoq oluvlar ve “şu cümleden, devlet içinde alınğan kişilerge qarşı böyle degen filtrlaştıruv ceryanları”nı tamamınen takbih ete.

Vesiqada qayd etildi ki, Qırımnıñ vaqtınca işğali, rusiye federatsiyasınıñ vaqtınca arbiy kontrolı astında bulunğan Ukrainanıñ başqa topraqlarında insan aqları saasındaki ciddiy bir buhran içün bir temel oldı.

Rezolütsiya “rfnıñ Ukrainağa qarşı tecavuzını deral bitimesini ve bütün silâlı ordularınıñ halqara olaraq tanınğan sıñırları çerçivesinde Ukrainanıñ topraqlarından alıp çıqmasını talap ete”.

Mezkür vesiqa, rusiye işğal akimiyetiniñ ayırım vaqiaları, esaslanmağan tutuluvlar ve tevqifler, işkenceler, seks zebiri, tutulğan kişilerni “işdeşligine” mebur etüv kibi qanunsız areketlerine diqqat ete.

Mezkür rezolütsiya rusiyeden Qırımtatar Milliy Meclisini aşırıcılı bir teşkilat olaraq tanıması ve faaliyetini yasaq etüv aqqında qararnı yoq etmesini, qırımtatarlarğa ve liderlerine qarşı makümlerni lâğu etmesini ve şu cümleden Meclisniñ liderlerini ve bütün tutulğan kişilerni aman azat etmesini talap ete.

Bundan ğayrı, Baş Assambleyası ukrain balalarınıñ rusiyege mecburiy sürgünligini bitirmege ve olarnıñ telükesiz qaytarılması ve ailelerinen yañıdan birleşmesi içün acele tedbirlerni keçirmege talap ete.

Vesiqağa mücibi rusiye, ealiniñ şu cümleden qavmiy, demografik terkibinen bağlı deñişmeler mecburiy siyasetini bitirmeli ve rf vatandaşlarınıñ işğal etilgen Qırımğa serbest migratsiyasını sıñırlamaq içün tedbirlerni keçirmeli.

Mezkür rezolütsiya bütün ülkelerge ve halqara teşkilâtlarğa rf organlarını ve Qırımdaki vekillerini “rusiye federatsiyasınıñ işğal akimiyeti” olaraq adlandırmaq kerekligini hatırlata.

2016 senesinden berli er sene BMTnıñ BAnıñ «Qırım Muhtar Cumhuriyetinde ve Aqyar şeerinde, Ukraina insan aqlarınıñ vaziyeti» rezolütsiaysı tasdıqlanır ve er sene yañı maddeler ve ifadeler kirsetilir.