Aqmescitte Ukrainada diktatura qurulmasına qarşı Bütünqırım mitingi ötkerildi

28 yanvar künü Ukraina Prezidentiniñ Qırımdaki Daimiy temsilciligi ofisiniñ yanında Ukrainada diktatura qurulmasına qarşı Milliy Meclis tarafından teşkilâtlandırılğan Bütünqırım mitingi ötkerildi. Çeşit millet ve dinlerge mensüp 3000 yaqın insan memleketteki siyasiy-içtimaiy siyaset boyunca öz fikirini bildirmek içün keldi. Mitingge Qırımdaki Yevromaydan iştirakçileri de qoltuttılar.

Miting iştirakçileri “Ukraina Yevrointegratsiyasına ebet!”, “Aqılnen iş körüñiz!”, “16 yanvar diktatorlıq qanunları lâğu etilsin!”, “Qırımtatarlarnıñ aqları ğayrıdan tiklenilsin!”, “Ukraina yevrointegratsiyasına qoltutamız” şiarları ile turdılar.

Miting ukrain devlet ve qırımtatar milliy gimnlerinden başlandı. Soñra Kiyev partiarhatı Ukraina pravoslav kilsesiniñ papazı Vladimir ve Qırım musulmanlarınıñ müftiyi acı Emirali Ablayev Ukrainada barışıq içün, Ukrainada demokratiyası içün tınç aktsiyası elâk olğan iştirakçileriniñ ruhuna dua oqudılar.

“Sayğılı dostlar, qıymetli semetdeşler, bugün Ukrainada pek ağır bir vaziyet üküm sürmekte, – dep başladı öz çıqışını Qırım musulmanlarınıñ müftiyi. – Bugün Ukrainada insanlar biri-birini öldüreler. Bek pek yaramay, buña nasıl yol berilir? Bizim istegimiz – öz vatanımız, ukrain devletinde yaşamaq ve çalışmaqtır.

Emirali Ablayev er kesni qan tökülmesini toqtatmaq ve birlikteki barışıq ömür içün sabırlı olmağa çağırdı.

Meclis reisi Refat Çubarov çıqışınıñ başında bu miting tınç bir aktsiya olğanını qayd etti.

“Fesat çıqmasınıñ ögüni almaq maqsadında, biz tünevin miting keçirilecek yerni deñiştirmege qarar berdik, – dedi Refat Çubarov. – Biz Ukraina qan tökülmesi ve diktatura qurulmasınıñ toqtatılmasını, yanvar 16-da alınğan qararlarnıñ lâğu etilmesini, qırımtatar halqı aqlarınıñ tiklenilmesini, Ukrainanıñ territorial bütünligi ve mustaqilliginiñ saqlanıp qalmasını talap etemiz. Prezident ve akimiyet devletniñ tışqı siyasiy yönelişini keskin deñiştirgeni ve yevrointegratsiyadan vazgeçkeni sebebinden qopqan siyasiy iñqıraz cemiyet ve akimiyet arasında açıq ve küç işletilgen çatışmağa alıp keldi. Kiyevde ve Ukrainanıñ diger vilâyetlerinde millionlarnen ukrainalılarnıñ eki ay devam etken narazılıq aktsiyaları, ukrainlerniñ eki aylıq beklentilerini akimiyet körmemezlikke aldı, cemiyetnen açıq ve musaviy dialog etmek yerine akimiyet insannıñ temeliy aqlarına ücümge keçti”.

Bunıñ kibi de Meclis reisi şunı qayd etti ki, diktaturağa yol açqan qanunlar lâğu etilmek kerek, çünki olar memleket Anayasası ve Ukrainanıñ halqara vazifelerine zıttır.

“Kiyevdeki tınç aktsiya iştirakçileri ve İçki işler nazirligi ve içki qoşun bölünmeleri arasındaki çatışmalarda insanlar elâk oldı, yüzlernen qurşunnen yaralandılar. Elâk olğanlarnıñ yaqınları ve ailelerine taziye bildirerek, miting iştirakçilerinden olarnıñ hatırasını bir daqqalıq sukünet ile añmalarını rica etem”, – dedi Refat Çubarov.

O, şunı da qayd etti ki, memlekette zorbalıqnı şiddetleştirilmesini devam etüv diktatura ve basqığa alıp kelir. Bu ise, Çubarovnıñ aytqanına köre Ukraina, onıñ milleti ve dinlerinden qatiy nazar felâket olabilir.

“Cemiyet bu telükeni sezgeni ve añlağanı akimiyet başında qalmağa devam etkenlerniñ, Ukrainanıñ bölünmesini, Qırımnıñ şimaliy qomşumızğa qaytarılmasını istemegenlerge basqı yapqanlarnıñ hoşuna ketmey, – dedi Meclis reisi. – Cemiyetni uçurım taba ep üyteklegenler arasında Qırım Yuqarı Şurası deputatlarınıñ bayağı bir qısmı da bar. Doğrusını söylesem, Qırım evinde indemez statistlerge çevrilgen Qırım Yuqarı Şurasındaki meslekdeşlerimni acıyım”.

Bunıñ kibi de Refat Çubarov Qırım Yuqarı Şurası Prezidiumınıñ faaliyeti ayrıca bir mevzudır, çünki olar qabul etken beyanatlar ukrain cemiyetini parçalay ve Ukrainanıñ territorial bütünliginiñ bozulmasına doğrultılğandır.

Öz çıqışında Meclis reisi “Biz Ukraina Yuqarı Şurasından ve ükümetniñ yañı erkânından öz vatanına qaytayatqan qırımtatarlarnı yerleştirüv programmasınıñ finansirlenmesine deñişmeler kirsetilmesini talap etecekmiz”, dep qayd etti. Çubarov Ukraina ükümetinden Qırımtatar halqı meselesi boyunca halqara forumğa qoltutmaq ve iştirak etmesini talap etecegini de bildirdi.

“Biz keçken sene dekabr 19-da Aqmescitte Yevrokomissar Ştefan Füle bildirgen yani Halqara forum 2014 senesi mayıs 18-ge qadar keçirilmesi aqqındaki pozitsiyası amelge keçirilmesini isteymiz”, – dedi Refat Çubarov.

“Biz öyle bir cemiyetni şekillendirmelimiz ki, onı iç kimse qorqutıp olamasın. Qorqaq cemiyetni idare etmek qolay. Qırım cemiyeti qorqaq olğanını istemeymiz. Qırımtatarlar, ruslar ve ukrainler emin adımlağanlarınıñ tarafdarımız, – dedi Refat Çubarov. – Bu mitingni, belki de keççe ötkermek kerek edi, amma Ukrainadaki vaziyet onıñ keçirilmesini talap etti. Şunıñ içün de sizler Mecliske telefon açıp, pozitsiyañıznı bildirmek içün miting keçirmemizni rica ettiñiz”.

Meclis reisi öz çıqışını yañı çağruvnen yekünledi: “2014 senesi fevral 23-te – Qırım musulmanlarınıñ birinci saylanğan müftiyi, Qırımtatar halqı Qurultayınıñ teşkilâtçılarından biri Noman Çelebicihan öldürilgeniniñ yıldönümidir. 1918 senesi fevral 23 künü onı Qırım toprağınıñ onlarnen vatanperverlerinen beraber Aqyar apshanesinde öldürdiler. Fevral 23 künü biz, qırımtatarlar, Aqmescitniñ merkeziy meydanında toplaşıp, qırımtatarlarnıñ aqlarını tiklegen qanun, Yuqarı Şura deputatlarını saylav aqqında qanun, Qırım Yuqarı Şurası ve Nazirler Şurasından beklenilgen deñişmeler ne zaman olacağını sorarmız. Fevral 23. Bu künni unutmañız. Ve o künü biz 5-6 biñ degil de, 25-30 biñ olıp kelirmiz”.

Refat Çubarovnıñ çıqışından soñ miting qararı oquldı ve birağızdan qabul etildi.

Mitingniñ soñunda Refat Çubarov oña Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilev telefon açıp, Ukraina Yuqarı Şurası yanvar 16-da alınğan qararlarnıñ lâğu etilgenini bildirmesini rica etkenini ayttı. Bu haberni miting iştirakçileri gürdeli elçırpmalar ile qarşıladılar.

Resimler:  Ali Memetov,  Dilâver Memecanov