Aqmescitte Cuma cami qurulacaq yerde Moskva vaqialarınıñ 25 yıllığı qayd etildi

25 Iyül 2012

1987 senesi yazda Moskvada qırımtatarlarnıñ narazılıq aktsiyalarınıñ 25 yıllığına bağışlanıp, Qırımtatar halqı Meclisi tarafından keçirilgen yubiley tedbirler çerçivesinde 2012 senesi iyül 25 künü Aqmescitte Cuma cami qurulacaq tarlada şu aktsiya iştirakçileriniñ körüşüvi ötkerildi.

Körüşüvden soñ tedbir muqaddes Ramazan ayına doğru kelgeni munasebetinen Meclis ve Qırım musulmanlarınıñ müftiligi adından iftar berildi.

Körüşüvde 500-den ziyade insan bulunıp, olarnıñ arasında Moskvada Qızıl meydandaki vaqialarnıñ bivasta iştirakçileri ve Özbekistan, Krasnodar ülkesi, Herson, Zaporojye ve Qırım vilâyetlerinde qırımtatar halqı vekilleriniñ Moskvağa yollanılmasını teminlegen insanlar balaları ve torunlarınen keldiler.

Tedbirni kiriş sözü ve dua ile açqan Qırım müftisi Emirali Ablayev Qırımğa qaytuv oğrunda cesürlik köstergen insanlarnıñ halq ögündeki hızmetini ayrıca qayd etti. Tedbirni yırcı, Qırımda hızmet köstergen artist Rustem Memetov alıp bardı.

Meclis reisiniñ birinci muavini, Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ prezidenti Refat Çubarov 1987 senesi vaqialarınıñ büyük emiyetini qayd eterek, kütleviyligi ve müddeti ceetinden qırımtatarlarnıñ aktsiyası kibi aktsiya evel iç olmağanını ayttı. Aktsiya iştirakçileri sovet akimiyetine birden bir talap – Vatanğa qaytarmaq ve aqlarını tiklemek talabınen muracaat ettiler.

“1987 senesi Qırımtatarlar milliy areketi teşebbüsçi gruppalarınıñ bütünittifaq körüşüviniñ SSSRde qırımtatar halqınıñ aqsız vaziyeti aqqında keniş sovet ve halqara cemaatçılığını haberdar etmek boyunca qararı yüksek seviyede ve netice elde etkeni alda eda etildi.

Bunıñ sayesinde qırımtatar halqınıñ milliy meselesi dünya kütleviy informatsion vastalarında eñ çoq muzakere etilgen ve oqulğan mevzu oldı. Bu ise, Sovetler imperiyası dağılmasına qadar qırımtatarlarnıñ milliy meselesi yetekçi siyasetçiler tarafından teren ve tafsilâtlı talil ve tedqiq etilgeninden delâlet bere. Soñra 1991 senesinden itibaren bu, halqnıñ qansız-davasız Qırımğa toplu sürette qaytmasına imkânlar açtı”, – dedi Refat Çubarov.

Bundan soñ Qızıl meydandaki aktsiyalarnıñ iştirakçileri çıqışta bulundılar. Qırımtatar halqınıñ aqsız vaziyetinen narazılıq bildirerek ve KPSS Merkeziy komitetine qırımtatar halqı vekilleriniñ talaplarını qabul etmek ve çezmek talabınen 1987 senesi mayıs 16-dan ta iyün 18-ge qadar açlıq tutqan Bekir Ümerov, Moskva vaqiaları iştirakçileriniñ cedvelini alıp barğan “pasportistka” Zore Ametova o künlerdeki birlik-beraberlikni hatırlarken, bugün de böyle birlik olmağa çağırdılar. Bunıñ kibi de çıqışta bulunğan İlver Ametov, Qurtseit Abdullayev, Ali Hamzin, Ferit Ziyadinov meselemizniñ çezimi oğrunda areketni devam ettirmek kerekligini söylediler.

Sözge çıqqan Moskva vaqialarınıñ daa bir iştirakçisi Enver Ametov 1987 senesi keçirilgen aktsiyağa yüksek qıymet kesip, bu aktsiya milliy areketniñ çoqyıllıq faaliyetiniñ neticesi olğanını ayttı. Bunıñnen birge Enver Ametov tedbir teşkilâtçıları yubiley tedbirni Cuma cami qurulacaq yerde berilgen iftarnen bir yapqanlarınen razı olmağanını bildirdi. Ametovnıñ bu fikirini tedbir iştirakçileri begenmediler. .

Meclis reisiniñ birinci muavini, Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ prezidenti Refat Çubarov toplanğanlarğa Moskvada 1987 senesi numayış etken cesürlikleri ve bugünki tedbirge kelgenleri içün Meclis ve Kırım musulmanlarınıñ müftiligi adından teşekkür bildirip, olarnıñ areketleri genç nesilge öz halqı içün küreşniñ örnegi olacağını ayttı.

“Moskva vaqialarınıñ 25 yıllığına bağışlanğan soñki tedbirniñ aynı mında Cuma cami qurulacaq yerde keçirilmesi teren mananı taşıy. Qırımtatar halqı Meclisiniñ şu yer içün yedi yıl devamında şovinistik akimiyet vekillerine qarşı küreşi – bu milliy areketimiz başlağan, şu cümleden 1987 senesiniñ vaqiası da, küreş ananeleriniñ devamıdır”, – dedi Refat Çubarov.

“Moskva vaqialarınıñ iştirakçilerine berdigimiz: “1987 senesi beslegen ümütleriñiz kerçekleştimi?” sualge olar böyle cevap qaytardılar:
Milliy areketniñ qurumları olğan Qurultay ve Meclisni kim ve nasıl tenqid etmesin, 1987 senesi ümütlerimiz ömürge keçti.

Faqat anda cesürlik köstergen iştirakçilerni degil de, bu aktsiyalarnı azırlağan insanlarnı da unutmamaq kerek. Azırlıq Özbekistanda birinci, ekinci körüşüvlerni keçirüvden başlanıp, üçünci körüşüvni biz endi Moskvada İzmaylov bağçasında yaptıq.

Bunda Moskvada bulunmağan Mustafa Cemilev, Şevket Qaybullayev ve daa çoqlarınıñ iştiraki büyük. Bizim eñ büyük vazifemiz Vatanğa qaytmaq, milliy meselemiz aqqında bütün dünyağa bildirmek edi. Zanımca, 1987 senesiniñ ümütleri amelge keçti, -dedi Ali Hamzin.

Moskva vaqialarınıñ iştirakçisi İzet İzedinov öz fikirini böyle ifade etti:.

-Şübesiz, halq olğan meseleniñ çezimini bekledi. Bizim üyken nesilimiz – Cebbar Akimov, Mustafa Selimov ve digerleri bu fursatnı ep yaqınlaştırdılar. Bu Moskvağa birinci barışımız degil, ondan evel de pek çoq kereler barıldı. Amma aynı 1987 senesi aktsiyası areketimizde burulış yaptı – halq kütleviy şekilde Qırımğa qaytıp başladı.