Ayşe Seytmuratova 75 yaşında!

12 Fevral 2012

2012 senesi fevral 11 künü Ayşe Seytmuratova 75 yaşını toldurdı.

Bu narin, bir baqqanda yuvaş, sessiz olıp körüngen qadınğa Alla misilsiz cesürlik ve irade bağışlağan. Yedi yaşında Ayşe anası, beş ağası ve qız qardaşınen beraber bütün qırımtatar halqı kibi Qırımdan sürgün etildi. Ayşeniñ babası Seitmurat cenkniñ birinci künü cebege ketip, bellisiz ğayıp ola, Aziz emcesi ise nemseler tarafından Bagerovo endeginde qurşunlana.

Mektepten soñ Ayşe Samarqand universitetiniñ tarih fakultetini bitire ve bir yıl degende SSSR İlimler Akademiyasınıñ aspiranturasına kiriş imtianlarını bere. Amma onı Özbekistan İlimler Akademiyası Tarih institutına yollaylar, anda ise qabul etmege istemeyler. Sebebini añlatmasalar da, buña onıñ milleti mania olğanını er kes bile edi.

Soñundan, endi 1967 senesi defalarca kirmek areketini tekrarlağan Ayşe Seitmuratovanı Özbekistan İlimler Akademiyası Tarih institutına almağa mecbur olalar, lâkin onı bitirip yetiştiralmay, çünki milliy areketniñ faal iştirakçisi olğanı içün Telükesizlik organınıñ daimiy nezareti altında ola.

Ayşe Seytmuratova eki kere ( 1967 ve 1971 senelerde) yaqalana ve Özbekistan Cinaiy kodeksiniñ 191-4 maddesi boyunca “sovet devlet qurumını qaralağan vesiqalarnı azırlağanı ve dagıtqanı içün” Mordva ülkesindeki Baraşevo ve Yavas kamplarında tutula.

Lâkin mahkeme ve ükümler Ayşe Seitmuratovanı seçken yolundan saptırmaylar, azatlıqqa çıqqan soñ o, kene milliy areket iştirakçileriniñ safına qoşula.
1978 senesi Ayşe Seytmuratova SSSRni terk etmege mecbur ola. 1979 senesi yanvar ayında AQŞğa kelgen Ayşe endi yañı sıfatta – “Amerika sedası” radiosınıñ alıp barıcısı olaraq qırımtatar halqınıñ aqları içün küreşni devam ettire.

Mecburiy icret yıllarında Ayşe Seytmuratova çoqtan-çoq halqara seminar, konferentsiyalarda iştirak ete, Amerika senatında çıqışta buluna, çoq devlet ve halqara teşkilât yolbaşçılarınen körüşip, qırımtatar halqınıñ ağır vaziyeti aqqındaki aqiqatnı yetkize ve Vatanğa qaytmağa istegen halqqa yardım bermelerini rica ete.

On bir yıllıq icretten soñ 1990 senesi noyabr ayında Ayşe Seytmuratova kene qaytıp kele ve başta Özbekistanda vefat etken anası, soy-aqrabalarınıñ qabirlerini ziyaret ete, soñra ise milliy areketniñ işine kirişe. 1991 senesi Aqmescitte iyün 26 künü olğan Qırımtatar halqınıñ qurultayında fahriy musafir sıfatında iştirak ete.

1992 senesi Ayşe Seitmuratova oña has ğayret ile qırımtatarlar içün Amerika ve Türkiyeden ilâc, saqatlar içün tibbiy donatmalar, aşayt erzaqları kibi yardım toplap, Qırımğa ketire.

Onıñ areketleri sayesinde 2001 senesi Aqmescitte kimsesiz qırımtatar qartları içün “Merhamet evi” açılıp, müessise müdirligini boynuna ala ve bugünge qadar şu vazifede çalışa.

Aynı zamanda Ayşe Seytmuratova Aqmescitte qırımtatarlar toplu yaşağan bir qasabada qırımtatar halqı milliy areketiniñ arhivi saqlanılğan kütüphane arhivni qura ve aça.

Ayşe Seitmuratova – adaletsizlikke iç dayanmağan, aqiqatnı tik baqıp söylegen insandır. Bu çizgileri içün em semetdeşleri, em diger millet adamları arasında itibar qazandı.

Milliy areket boyunca safdaşları, cemaatçılıqnıñ onıñ 75 yıllığı munasebetinen Milliy teatrde tedbir keçirmek tekliflerini kesen-kes red etken Ayşe hanım doğğan kününi özü çalışqan Qartlar evinde qayd etti.

11 fevral künü Ayşe hanımnı hayırlamaq içün sabadan Qartlar evine yaqın arqadaşları, safdaşları, devlet hadimleri, jurnalistler keldiler.
Meclis reisi Mustafa Cemilev, onıñ muavinleri Refat Çubarov ve Remzi İlyasov, Ukraina Prezidentiniñ Qırımdaki daimiy temsilcisi Viktor Plakida ve onıñ muavini İbraim Mamutov, Qırım Nazirler şurası reisiniñ muavini Aziz Abdullayev, Meclis Prezidiumınıñ azası Safure Kacametova, Qırım Sotsial teminat ve emek naziri Yelena Semiçastnaya, Qırım İnformatsiya komiteti reisininiñ muavini Şevket Memetov, “ATR” telekanalınıñ baş direktorı Elzara İslâmova, “Qırım” devlet ansambliniñ reberi, Qırımda hızmet köstergen artist Server Kakura ve daa çoq musafirler içün bayram sofrası donatıldı.

“Sovet apshane ve kampları Ayşe Seytmuratovanı boysundırıp olamadıdar, bazı erkeklerden de ziyade cesür ve emin olğan bu qadın zorluqlar, nezaretke baqmadan öz halqınıñ küreşini devam ettirdi. Onıñ sesi yıllarca halqımıznıñ faciasını dünyağa eşittirdi, aynı onıñ sayesinde halqara cemaatçıılıq qırımtatar halqınıñ öz aqları içün küreşini bildi”, dedi öz hayırlav çıqışında Meclis reisi Mustafa Cemilev. Bunıñnen birge Mustafa Cemilev Ayşe Seytmuratova kibi insanlar sayesinde qırımtatar halqı özüniñ tarihiy vatanı Qırımğa qaytmaq imkânına nail olğanını ayrıca qayd etti.

Ayşe hanımnıñ çoqyıllıq arqadaşı ve safdaşı olğan Mustafa Cemilev oña qaviy sağlıq, uzun ömür ve işlerinde muvafaqiyet tiledi.

Şunı da qayd etmeli ki, Ayşe Seytmuratova Andrey Saharov, Yelenoy Bönner ve Mustafa Cemilevniñ yaqın aqrabalarınen beraber 1976 senesi Omsk şeerine M. Cemilevniñ mahkemesine keldi.