Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarı Qırımda

28 Noyabr 2011

Qırımda eki künlük iş ziyaretinden bulunğan Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarı Tomas Hammarberg noyabr 25 kününiñ ekinci yarısında qırımtatar halqınıñ vaziyetini ögrendi. Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarı sıfatında Qırımda ilk sefer bulunğan Tomas Hammarberg qırımtatar halqı meselesinen tanışuvını “Krımavtogaz” qasabasında topraq talap etken qırımtatarlarnıñ narazılıq tarlasından başladı.

Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarı Qırımda

Tomas Hammarberg, oña ayaqdaşlıq etken Avropa Keñeşiniñ Ukrainada ofisiniñ başı Vladimir Ristovski, Komissar bürosı direktorınıñ muavini Boyana Urumova, Avropa Keñeşi demokratiya ve siyaset meseleleri boyunca direktor mesleatçısı Ölena Petsun qırımtatarlarnıñ narazılıq aktsiya iştirakçileri ile bivasta yerinde subetleşip, bu insanlar yaşamağa tırışqan ekstremal şaraitlerni öz közlerinen kördiler.

“Krımavtogaz” qasabası boylap seferde Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarınen beraber Meclis topraq komissiyasınıñ başı Zevcet Qurtümerov, tışqı alâqalar bölüginiñ başı Ali Hamzin, Kâtibiyet reberi Zair Smedlâyev, bunıñ kibi de “Avdet” cemaat teşkilâtınıñ reisi Mustafa Mauşev ve azaları İsmail İzedin, Enver Küçerov bulundılar.

Zevcet Qurtümerov añlatqanına köre 40 gektar meydanda 2006 senesinden 377 aile nevbette turmaqta. “Bu meydandaki narazılıq aktsiyasınıñ er bir iştirakçisi devlet teşkerüvlerinden keçirilip, evel topraq almağanı belgilendi. Amma şeerniñ itiyaclarını esapqa alğan insanlar mezarlıqqa yaqın yerlerni göñülli olaraq boşattılar”, dedi Z. Qurtümerov.

Qasabada bulunğan musafirlerge Qırım Nazirler Şurasında İş komissiyasınıñ toplaşuvı bitkeninen çıqqan Meclis reisiniñ birinci muavini Refat Çubarov da qoşuldı.

Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarına Aqmescit şeeri ve rayonındaki narazılıq aktsiya iştirakçilerini topraqnen teminlev meselelerini baqqan İş komissiyası toplaşuvınıñ neticelerini bildirgen Refat Çubarov, Aluşta, Yalta ve Sudaq rayonlarında topraq meselelsi bundan da kergin olğanını qayd etti.

Öz nevbetinde Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarı Tomas Hammarberg “Krımavtogaz” qasabasında körgenlerinden tesirlenip böyle qasabalarda insan yaşaması içün eñ zarur suv, elektrik ağları ve yol keçirilmesiniñ istiqballerinen meraqlandı.

Ukraina Devlet bücetinden keçken yıllarda ayırılğan ve kelecek yılğa közde tutulğan raqamlarnı seslendirgen Refat Çubarov: “Körgeniñ kibi, Vatanğa qaytqan qırımtatarlarnı yerleştirüv saasında problemler eksilmek yerine, ep artmaqta. Bu problemniñ çeziminde keskin bir burulış zarur. Biz bu esnada Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aq-uquqlarını ğayrıdan tiklev. Onıñ Ukrainada telükesizligi ve inkişafını teminlev boyunca halqara forumnıñ keçirilmesine ümüdimiz büyük”, dedi

Qasabanı ziyaret etip qaytqan soñ Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarı Tomas Hammarberg Meclis ofisinde Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi, Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilevnen körüşti. Körüşüvde Meclis reisiniñ birinci muavini Refat Çubarov, Meclis topraq komissiyasınıñ başı Zevcet Qurtümerov, tışqı alâqalar bölüginiñ başı Ali Hamzin, Kâtibiyet reberi Zair Smedlâyev iştirak ettiler.

Meclis reisini selâmlar eken Tomas Hammarberg Qırımğa ziyaretiniñ baş maqsadlarından biri sürgün etilgen qırımtatarlarnıñ meselesini tafsilâtlı ögrenmek olğanını qayd etti. Avropada böyle faciağa oğratılğan çeşit regionlar bar, lâkin 1944 senesi mayıs 18 de olğan facia kölemi boyunca Qırım olardan farqlıdır, dedi. Meclis reisi ve Avropa Keñeşi Komissarınıñ körüşüvi devamında qırımtatar halqınıñ aqlarını ğayrıdan tiklev, anna tilinde tasil aluvı, akimiyet organlarında temsil etilmesi meseleleri etraflıca muzakere olundı. .

Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aq-uquqlarını ğayrıdan tiklev. Onıñ Ukrainada telükesizligi ve inkişafını teminlev boyunca halqara forumnıñ keçirilmesine ayrıca diqqat berildi.

Ürmetli musafirge Halqara forumğa azırlıq ketişatı, ÖBSE Aliy Komissarı Knut Vollebekniñ forumğa ait fikiri, Halqara forumnıñ maqsad ve vazifeleri hususında tafsilâtlı malümat berildi. “Bizlerni bu meselede añlağanlarınen ğayet memnün olaraq, Avropa Keñeşi İnsan aqları komissarınıñ yüzünde forum keçirilmesiniñ tarafdarı ve faal iştirakçisi olacağına ümüt etemiz”,- dedi Refat Çubarov.

Meclis reisi Mustafa Cemilev Tomas Hammabergge muracaat eterek, onıñ insan aqlarını qorçalav saasındaki çoqyıllıq tecribesine yüksek qıymet keskenini bildirip, cümleden böyle dedi: ” Bu munasebetnen Siziñ Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aq-uquqlarını ğayrıdan tiklev. Onıñ Ukrainada telükesizligi ve inkişafını teminlev boyunca halqara forumğa azırlıq ve keçirüv işinde bivasta iştirak etecegeñizge ümüt beslep, qırımtatar halqı meselesiniñ çeziminde yardımcı olacağıñızğa ümüt etemiz”.

Avropa Birliginiñ insan aqları boyunca Komissarı Tomas Hammerberg Ukrainağa seferiniñ netidzjeleri boyunca Ukraina ve Qırıpm akimiyetlerine tafsilâtlı tevsiyeler azırlaycağını ve olarda qırımtatar meselesi ayrıca qayd etilecegini bildirdi. “Er angi halqnıñ tarihiy hatırasına sayğı köstermek – er bir medeniyetli devletniñ borcudır” – dedi Komissar. Bu munasebetnen, 1944 senesiniñ facialı vaqiaları Ukraina oquv programmalarına kirsetilmesini müim, dep sayam. Çünki qırımtatar halqınıñ başına tüşken meşaqatlarnı er kes bilmeli ve unutmamalı”, – dedi Tomas Hammerberg.

Tomas Hammarbergniñ fikrince Halqara forumğa qoltutuv ve onıñ

Amelge keçirilmesinde Ukraina ükümeti de menfaatdar olmalı, dep Komissar Meclis ve Ukraina akimiyet organları arasında daima dialog olmasınıñ müimligini qayd etti. Bunıñ kibi de o, qırımtatar halqı aqlarınıñ ğayrıdan tiklev meseleleriniñ çeziminde iştirak etmege azırlığını bildirdi.