Pragada Mustafa Cemilevniñ iştirakinde «Qırımnıñ kelecegi» mevzusında munaqaşa oldı

13 Oktâbr 2011

Oktâbr 12 künü  “Forum 2000”  XV Halqara konferentsiyanıñ soñki künü Göte adına institutta  Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi, Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilevniñ iştirakinde  “Qırımnıñ kelecegi” mevzusında munaqaşa oldı. Tedbirni  Çehiyanıñ devletten tış büyük teşkilâtlarından biri olğan Halqara alâqalar boyunca birleşme teşkilâtlandırdı.

Qırımnıñ istiqballeri hususında, tarih, iqtisadiyat, din ve tabiiy ki siyasetke dair  fikir paylaşılğan  tögerek masa  subetini  belli siyaset, cemaat erbabı, jurnalist ve dissident Petruşka Şustrova alıp bardı.

Mustafa Cemilev ve Petruşka Şustrova munaqaşa aldından  Qırımdaki bugünki vaziyet aqqında subetleşip, dissidentlik areketi boyunca umumiy tanışlarını hatırladılar.  Şustrova hanım Mustafa Cemilevge qırımtatar halqınıñ facialı tarihı aqqında çıqarğan filminiñ kopiyasını taqdim etti.

Tögerek massa subeti devamında Meclis reisi Mustafa Cemilev Ukraina ve Qırımdaki vaziyetke dair ve bilhassa onıñ, Vatanğa qaytayatqan tamır halqınıñ meselesini tafsilâtlı talil etti.  “Ukrainada tamırları ta sovet devirlerinden qalğan bir çoq çezilmegen meseleler mevcuttır”, dep qayd etti Mustafa Cemilev. Onıñ fikrince  bu meselelerni körmemezlik Ukraninanıñ demokratik inkişafına mania ola, cemiyette barışıqlıq ve añlamğa telüke doğura. Meclisniñ reisi auditoriyanıñ diqqatını şuña celp etti ki, qırımtatarlar Ukraina mustaqilliginiñ ilki kününden başlap öz aq-uquqlarınıñ ğayrıdan tiklenilmesi aqqında qanunnıñ qabul etilmesini talap etmekteler. Em faqat kendileriniñ uquqlarını degil de, sürgünlikke oğratılğan bir sıra milliy azlıqlarnı da qayğırmaqtalar. “Teessüf ki, ukrain siyasetçileri qırımtatar meselesini al etecek uquqiy bazanıñ meydanğa ketirilmesinden qaça”, – dep yekün çekti  Cemilev.

Meclis reisi  bunıñ kibi de, qırımtatarlarnıñ topraqqa aqları bozulğanı, işke yerleşmeleriniñ zorluğını da ayttı. Ukrainada areket etken saylav sisteması bir sıra Avropa memleketlerindekisi kibi  milliy azlıqlarnıñ akimiyet icra organlarında vekâletligini teminlemey. Çıqışınıñ devamında  Mustafa Cemilev qayd etti ki, böyle aqsımlavnıñ sebebi sadece saylav sistemasınıñ zayıflığında degil de, yarımadada at oynatqan şovinizmniñ yüksek derecesindedir.. “Yani açıq-aydın körüne ki, bir sıra vazifedar insanlar qırımtatarlarına nisbeten alâ daa sovetler devrindekisi kibi davranalar, – dedi Mustafa Cemilev. Bir sıra problemlerni çezmek maqsadında Ukraina ükümetinen bağ tutmağa imkân qalmay, dep qoştı Meclis reisi.

Qırımtatar halqı qurultayınıñ Halqara forum keçirüv boyunca qararı aqqında aytır eken, Meclis reisi   şunı da memnüniyetlikle qayd etti ki, mezkür teşebbüske çoqtan-çoq çetelli arqadaşlar büyük isteknen qoltuttılar.  “Lâkin  Ukraina ükümetinden teşebbüsimizge dair iç bir türlü cevap alamadıq, albu ki Ukrainanıñ bu forumda iştiraki ğayet müim ve zarurdır”, – dep yekün çekti Mustafa Cemilev.

Soñra subet “sual-cevap” şekilinde devam etti.  Munaqaşa iştirakçileriniñ çoqusı şöyle fikir bildirdi ki, qırımtatar halqınıñ Vataña avdeti sovetler alanında totalitar rejimniñ aqibetlerini yoq etüvniñ bir misalidir. Aynı zamanda munaqaşa iştirakçileri şunı da qayd ettiler ki, “qırımtatarlar vatanına qaytqanları ve öz uquqlarınıñ ğayrıdan tiklenmesi içün küreşkenleri ve halq küreşniñ demokratik, zorbalıqsız usullarını qullanğan  milliy areketi sayesindedir.

Aynı şu künü Pragada Mustafa Cemilev  Ukrainanıñ Çehiyada Vefqulade ve Tolu Vekâletli elçisi İvan Gritsak ile yemekte bulunıp,  “Forum 2000” Halqara konferentsiyanıñ kün tertibine qoyulğan meseleler ve Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aq-uquqlarını ğayrıdan tiklev, onıñ Ukrainada telükesizligi ve  inkişafını teminlegen halqara forumğa dair problemlerni de muzakere ettiler.  Zaten, Mustafa Cemilev Pragada keçirdigi bir çoq körüşüvleri  şu mevzuğa bağışlandı.