Mustafa Cemilev ve Aleksandr Kvasnevskiy Halqara forum keçirüv ğayesini muzakere ettiler

16 Sentâbr 2011

Yaltada Yalta Avropa strategiyasınıñ 8-nci forumı keçirilgen vaqıtta Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi Mustafa Cemilev 16 sentâbr künü Tolerantlıq ve barışıqlıq Avropa Keñeşiniñ reisi, Poloniya prezidenti (1995-2005 seneleri) Aleksandr Kvasnevskiy ile körüşti.

“Öreanda” musafirhanesiniñ söyleşüvler salonlarından birinde olıp keçken körüşüdvde Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ Prezidenti, Meclis reisiniñ birinci muavini Refat Çubarov ve Meclis tışqı alâqalar bölüginiñ başı Ali Hamzin iştirak ettiler. “Men olıp keçeyatqan vaqialar hususında fikriñizni ve bütün sualleriñizni diñlemege azırım. Qolumdan kelgeni qadar faydalı olmağa tırışırım”, – dedi Prezident Aleksandr Kvasnevskiy, Meclis reisi Mustafa Cemilevni ve yanında bulunğan insanlarnı selâmlar eken.

Mustafa Cemilev, Aleksandr Kvasnevskiyge körüşüv içün teşekkür bildirip, qırımtatar halqınıñ, şu cümleden Vatannıñ tışında yaşamaq zoruna qalğan semeteşlerniñ, bugünki vaziyetinen bağlı bütün meseleler aqqında malümat berdi . Mustafa Cemilev öz tarihiy yurtuna qaytqan qırımtatarlar rastkelgen esas qıyınlıqlarnı qayd etti.

“Başta bir, bu qırımtatar halqınıñ aq-uquqlarını ğayrıdan tiklegen ve kelecegine kefillik bergen qanunlarnıñ yoqluğı, albuki halqımız kütleviy sürette qaytıp başlağanına endi 20 yıldan ziyade oldı”, – dedi Meclis reisi Mustafa Cemilev ve devam etti: “SSSR rejimi yapqan cinayetlerniñ aqibetlerini yoq etmek oğrunda endi mustaqil Ukraina şaraitlerinde bile bir de bir netice bermedi.

Qırımtatar halqınıñ aq-uquqlarını ğayrıdan tiklevni teminlegen uquq bazasınıñ yoqluğı er bir aileni yerleştirüvden başlap ta bütün bir halqnıñ umumiy uquqını tiklevgece bütün meselelerniñ çezimini qıyınlaştıra. Bundan da ğayrı 100 biñ qırımtatarı sürgünlik yerlerinde qalıp, öz küçünen qaytmağa çare tapalmay. Şu munasebetnen biz halqara ve Avropa cemaatçılığına muracaat etip, qırımtatar halqınıñ qaytuvı, yerleşüvi ve uquqlarınıñ tiklenüvine yardım bermelerini soraymız”

Subetke qoşulğan Refat Çubarov ve Ali Hamzin Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında uquqlarını tiklev, onıñ Ukrainada telükesizligini teminlev meselesi boyunca Halqara forumğa azırlıq ketişatınen tanış ettiler.

“Halqara forumnı keçirüv boyunca siziñ qoltutuvıñız ve tevsiyeleriñiz büyük yardım olur edi. Biz eminmiz ki, qırımtatar halqı meselesiniñ adaletli çezimi em Ukraina devleti, em de birleşken Avropa içün elverişlidir. Qırımtatar meselesiniñ çezimi halqara teşkilâtlarnıñ, şu cümleden Avropa Birligi ve ÖBSEniñ, kollektiv yardımına muhtac meseleler sırasında bulunmalı. Keliñiz, HH asırnıñ totalitar rejimi tarafından yapılğan cinayetniñ aqibetlerini yoq etüvde noqta qoyayıq”, – dedi Refat Çubarov.

Prezident Aleksandr Kvasnevskiy subetdeşlerine bir qaç suallernen muracaat etip, qırımtatar halqınıñ bugünki alına lâqayd olmağanını kösterdi. Prezidentni akimiyet organlarında ne qadar qırımtatarı olğanı, Ukraina qanunları qırımtatarlarğa devlet parlamenti ve yerli organlarğa saylanmaq imkânını bergeni, ana tilinde tasil, qaytıp kelgen qırımtatarlarnıñ işnen teminlenmesi meraqlandırdı. Ukrainada qırımtatar probleminiñ çezimine öz noqtai nazarını bildirgen Prezident Aleksandr Kvasnevskiy bu ceryannı ve şu cümleden adalet qıdırğan qırımtatarlarnıñ qanuniy teşebbüslerini közetip barğanını ayttı. Onıñ fikrince eñ semereli yanaşuv bu, Avropa Birliginde qabul etilgen insan ve halqlar uquqınıñ normalarına uyğun olmaqtır.

“Ukraina Avropa cemiyetiniñ tolu vekâletli ortağı olmağa istey, amma bunıñ içün milliy azlıqlarnıñ meselelerini tertipke ketirgen avropa standartlarına boysunmaq da kerek, – dep qayd etti Aleksandr Kvasnevskiy. – Frenkistan, İspaniya ve Poloniyada Avropa Birligine kirmege azırlanganda tıpqı böyle olğan edi. Mezkür standartlar saylav sistemasına yani ükümet organlarında epsi milliy azlıqlarnıñ proportsional temsil etilmesine, bunıñ kibi de tasil ve medeniyet meselelerine de aittir”.

Avropa cemiyetinde endi norma olğan demokratik talaplar yerine ketirilmeden Avropa Birliginiñ azası olmaq imkânsız, dedi Aleksandr Kvasnevskiy ve devam etti : “Öz nevbetinde Avropa milliy azlıqlarnıñ meselelerini çezüvde kendi tecribesine malik Avropa Birligi devletleri Ukrainağa qoltutmağa azırlar. Şu cümleden, belorus, alman, ukrain milliy azlıqları vekilleriniñ meselelerini çeze bilgen Poloniya da. Eger biz kerçekten de milliy azlıqlarnı qayğırsaq, diger devletlerde öz halqımıznıñ vekilleri içün yaratılmasını istedigimiz şaraitlerni temin etmekni tüşünmek borclumız”.

Aleksandr Kvasnevskiy Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aq-uquqlarını ğayrıdan tiklev, onıñ Ukrainada telükesizligini teminlev meselesine bağışlanğan Halqara forum keçirilmesiniñ müimligi ve zarurlığını ayrıca etti. Onıñ fikrince milliy azlıqlarnıñ meselesi ya devletniñ baylığı ola, ya da balaban facialar ocağı olabilir.. “Bizim vazifemiz umumiy avropa standartları çerçivesinde adaletli demokratik çezimni tapmaqtır” – dedi eminliknen Poloniyanıñ sabıq prezidenti Aleksandr Kvasnevskiy.

Körüşüvniñ soñunda Prezident Aleksandr Kvasnevskiy ATR televizion kanalınıñ suallerine cevap berdi.