2014 senesi kiçik aynıñ 20-si – Rusiyeniñ Ukrainağa qarşı cenkiniñ başlanğıçı

20 February 2025

2014 senesi kiçik aynıñ 20-nde Keriç boğazı rayonında Rusiye arbiy bölükleri Qırımğa ketken soñ Rusiyeniñ Ukrainağa qarşı silâlı tecavuzından faal areketler başlandı.

Bu kün Rusiye ordusı RFnıñ Qara deñiz flotunıñ bölükleriniñ aylanuvı şeklinde Qırımğa kelmege başladı. Faqat kiçik aynıñ 20-nci kününi Qırım sakinleri tek soñundan añdılar. O vaqıt Qırımda bulunğanlar içün işğal kiçik aynıñ 27-nde saba başlandı, o zaman Qırım şeerleriniñ soqaqlarında Rusiye arbiyleri ve zırhlı tehnikasın (o vaqıt alâ daa ayırıcı işaretleri yoq edi) peyda oldı ve Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ Yuqarı Şura ve Nazirler Şurası binalarınıñ Rusiye mahsus bölükleri tarafından zapt etildi.

Kiçik aynıñ 20-si Rusiye Mudafaa nazirliginiñ “Qırımnıñ qaytarılması içün” mukâfatınen qayd etilgen. Ukraina Yuqarı Şurasınıñ 2015 senesi çiçek ayınıñ 21-nde çıqqan beyanatında ve “Ukrainanıñ bazı qanunlarına vaqtınca işğal başlanğan kününi belgilemeknen bağlı deñişmeler kirsetilüvi aqqında” Ukraina qanunında 2014 senesi kiçik aynıñ 20-si Rusiye istilâsınıñ başlanğan künü olaraq belgilendi.

2014 senesi kiçik aynıñ 18-20 künleri bütün Ukrainanıñ ve dünya toplulığınıñ diqqatını Kıyivdeki Yevromaydandaki qanlı vaqialar celp etti. Bu künleri quvetçiler narazılıq bildirgenlerge ateş açtılar, neticeside 100-den çoq faalci elâk oldı, olar “Cennet yüzü” olaraq belli oldılar. Narazılıq aktsiyaları prezident Viktor Yanukovıçnıñ rejimine qarşı yapıldı, o, 2013 senesiniñ küzünde Avropa Birliginen birlik añlaşmasını imzalamaqtan vazgeçti ve Avropa yolunı Rusiyege yaqınlaşuvğa çevirdi.

2014 senesi kiçik aynıñ 21-nde Yanukovıç Kıyivden qaçtı, bir qaç künden soñ ise Aqyarda Rusiye Qara deñiz flotunıñ arbiy-deñiz bazasından Rusiyege çıqarıldı.

2014 senesi kiçik aynıñ 22-nde Ukraina Yuqarı Şurası Yanukovıçnı prezident vekâletlerinden marum etti. Aynı şu künü Parlamentniñ yañı reisi Oleksandr Turçınov oldı, İçki işler naziri vazifelerini ise Arsen Avakov eda etmege başladı.

Yanukovıç qaçqan soñ, Qırım parlamentiniñ nevbetten tış sessiyasına azırlıq körmege başladı.

2014 senesi kiçik aynıñ 23 künü Aqmescitniñ baş meydanında Noman Çelebicihannıñ hatırasına biñlernen qırımtatar mitingi olıp keçti. Miting devamında iştirakçiler eki vesiqanı qabul ettiler:

– Ukraina topraq bütünligi ve suverenitetine telüke olğanı, Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ şimdiki Anayasası çoqmilletli Qırım cemiyetiniñ menfaatlarına, hususan qırımtatar halqınıñ Ukraina terkibinde özüni belgilev aqqına uymağanı aqqında beyanat;

– Qırımtatar Milliy Meclisiniñ QMC Yuqarı Şurasınıñ vekâletlerini müddetten evel vazifesinden marum etmege ve yañı saylavlarnı keçirmege talap etken qararı.

Aynı vaqıtta, 2014 senesi kiçik aynın 23-nde, Aqyar Rusiye tarafından işğal etilgen edi – şeerdeki mitingde “halq meri” saylandı ve “özüni mudafaa gruppaları” meydanğa ketirildi.

Qırım Yuqarı Şurasınıñ spikeri Konstantınov ve onıñ etrafındaki şahıslarnıñ açıq beyanatları, Qırımnıñ Ukraina terkibinden ayırılmasını teşebbüs etüv ıntıluvı aqqında hulâsa çıqarmağa imkân berdi. Bu malümat dalğası arfesinde Qırımtatar Milliy Meclisi, kiçik aynıñ 26 kününe belgilengen Qırımdaki separatistlerge qarşı ve Ukrainanıñ topraq bütünligine qoltutuv aktsiyasını, QMC Yuqarı Şurasınıñ divarları yanında keçirmege qarar aldı.