YÜNESKO Eksperti professor Berndt fon Droste: YÜNESKOnıñ Bağçasaraydaki Hansaray boyunca qararı 2014 senesi iyül ayında belli olacaq

21 Iyül 2012

Qırımtatar halqı U çağırılış Qurultayı 4-nci sessiyasınıñ birinci iş künü milliy qurultay delegatlarına hayırlav sözünen YÜNESKO eksperti professor Berndt fon Droste muracaat etti.

Cümleden professor Berndt fon Droste Qurultayğa davet etilgeni içün teşekkür bildirip, delegatlarğa Avropa Birliginiñ qoltutuvında “Bağçasarayda Qırım Hanlığı paytahtınıñ tarihiy civarlarını” Dünya Mirası cedveline kirsetüv meselesi aqqında malümat berdi.

“Ukraina akimleri mezkür obyektlerni Dünya Mirasınıñ cedveline kirsetmek içün olarnı 2013 senesi fevral 1-ge qadar YÜNESKOda taqdim etmek meramındalar. YÜNESKO qararı 2014 senesi iyül ayında belli olacaq”, – dep haber etti professor.

Professor Berndt fon Droste Çufut Qale, Salaçıq mimarlıq kompleksi ve Bağçasaraynıñ eski qısmı bir zamanda bu topraqlarda yaşağan halqlarnıñ medeniyetinden delâlet bergenlerinde iç şübelenmey. Onıñ fikrince eñ müimi şunda ki, Çufut Qale qırımtatar devletiniñ tiklenüv devriniñ şaatıdır. “Bu – Altın Ordadan mustaqil olğan Qırım hanlığınıñ birinci paytahtı edi”.

“Canike hanım türbesi, 14-nci asırda temeli qoyulğan ve soñra Haci Geray han tarafından tamirlengen cami isarları o devirniñ şaatlarıdır, – devam etti
çıqışını professor Berndt fon Droste. – Salaçıqta devletniñ birinci ükümdarları – Haci Geray ve Mengli Geray türbeleri tura. Yanında ise Qırımdaki nufuzlı musulman diniy oquv müessiselerden biri olğan Zıncırlı medrese yerleşken”.

Qurultaynıñ musafiri professor Berndt fon Droste emin ki, Qırım hanlarınıñ Bağçasaraydaki sarayı dünyada qırımtatar saray qurucılığınıñ saqlanıp qalğan yekâne örnegidir.

“Bu – Qırım Hanlığı deviri ve qırımtatar halqı medeniy mirasınıñ eñ parlaq misalidir”, – dep qayd etti professor. Onıñ fikrince Bağçasaray qırımtatar halqınıñ maneviy degerligi, onıñ ğururı ve birliginiñ temsilidir.

Professor şunı da ilâve etti ki, mezkür tarihiy ansamblniñ unikalligini numayış etken daa bir sıra belgiler mevcut. “Tabiat ve medeniyet birliginiñ acayip mahsulı olğan, mimariy ceetten nadir degerlikni keregi kibi qorumaq mecburiyeti olmağance Dünya Mirasınıñ statusını elde etmek zor”, – dedi professor Berndt fon Droste.

Bundan da ğayrı, milliy qurultaynıñ qıymetli musafiri şunı da qayd etti ki, Dünya Mirası statusını qazanğan obyektniñ qıymeti sadece status ile olmaz. “Bunıñ oğrunda menfaatdar taraflar ve birinci nevbette qırımtatarlarnıñ kendileri faal areket etmeleri kerek olacaq”, – dedi sözüni yeyüknlerken professor Berndt fon Droste.

Şunı hatırlatamız ki, iyül 21-22 künleri Aqmescitte Qırımtatar halqı U çağırılış Qurultayınıñ 4-nci sessiyası olıp keçti. Eki künlük iş devamında Qurultay delegatlarını saylav printsipleri, 2012 senesi oktâbr ayında olacaq Ukraina halq deputatlarını saylavlar, qırımtatar halqınıñ resmiy simvolları – milliy bayraq, tuğra ve gimni, Qırımtatar halqı Qurultay delegatlarını saylav boyunca Merkeziy saylav komissiyası aqqında meseleler baqıldı.

Kurultay işinde 200 delegat, Ukrainada akkreditatsiyadan keçken elçilikler, halqara teşkilâtlar, Ukraina ve Qırım akimiyetiniñ ve bunıñ kibi de Amerika, Türkiye, Romaniyadaki qırımtatar diasporasınıñ vekilleri iştirak ettiler.