Ukraina Prezidentiniñ Qırımdaki Temsilciliginde Nariman Celâlnıñ lektsiyası olıp keçti

04 March 2025

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisiniñ birinci muavini Nariman Celâl, cinaiy adalet, uquq qorçalayıcılıq ve halqara uquq saasında açıq munaqaşalar içün meydançıq yaratqan Just Talk leyhası çerçivesinde lektsiya keçirdi. Tedbir Ukraina Prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki Temsilciligi binasında olıp keçti.

Lektsiya, Rusiye on yıllar devamında Ukrainağa qarşı basqıncı cenkini aqlamaq içün qullanğan Qırım aqqında mifler, Qırımnıñ “er vaqıt rus olğanı” aqqında ikâye ve haber cenkiniñ işğalni qanuniyleştirüvge tesiri aqqında edi. Celâl qayd etti ki, bu er vaqıt Rusiye siyasetiniñ bir qısmı edi, qırımtatarlar ve diger tamır halqlarını Ukrainanıñ Qırım aqqında tarihiy hatıralarından sıqıştırmağa tırışa edi.

“Sovet rejimi 1944 senesi qırımtatarlarnıñ sürgünliginden soñ tarihçılarğa “rus Qırımı” kontseptsiyasını yaratmağa vazife bergen soñ, tarih sahteleştirilmege ve yañıdan yazılmağa başladı. Alimlerniñ fikirince, skitler – ruslarnıñ ecdatları, qırımtatarlar ise – tamır halqı degil de, kelgen işğalcilerdir. O vaqıttan berli bu fikirler bugünge qadar qullanılğan teşviqat laflarınıñ temeli oldı”, – Nariman Celâ qayd ettil, dep Temsilcilik haber etti.

Amma bu laflarnıñ iç bir tarihiy temeli yoq, çünki 1783 senesi Qırım hanlığı Rusiye tarafından ilhaq etilgende yarımadada qırımtatarlarnıñ 93%-i yaşay edi. İşğalden soñ Rusiye İmperiyası Qırımnıñ tamır ealisine qarşı sistematik repressiyalarnı başlattı, iqtisadiy ve siyasiy basqı yaptı, bu da qırımtatarlarnıñ Osmanlı İmperiyasına büyük miqrasiya dalğalarına yol açtı.

Nariman Celâl, Rusiye işğalini “aqlanmaq” içün qullanılğan daa bir efsane aqqında tarif etti – “Mıkıta Hruşçovnıñ bahşışı” aqqında, sanki Qırım 1954 senesi Ukrainağa o zamanki sovet yolbaşçısınıñ şahsiy isteginen berildi.

“Bu qarar tek başına alınmağan edi ve tamamınen pragmatik bir iqtisadiy temeli yoq edi. Qırım Ekinci Cian cenkinden soñ kritik vaziyette edi. Tamır halqı olğan qırımtatarlarğa qarşı genotsid-sürgünlik vaziyetni daa beter etti. Ukraina ŞSC terkibinde Qırım, suv ve naqliyat ağlarına irişim kibi, ğayrıdan tiklenüv içün kerekli resurslarnı aldı”, – dep Nariman Celâl qayd etti.

Tedbir çerçivesinde Qırımnıñ işğaline tirenüvniñ 11 yıllığına bağışlanğan “Suvdan kölge” sergisinen ekskursiya keçirildi. Kurator Hrıstına Burdım iştirakçilerge hatırlavnı bir muqavemet şekli olaraq tedqiq etken sergi kontseptsiyasını tarif etti. Sergi, bütün ğayretlerge baqmadan, sanat, ananeler ve nesilden nesilge bilgi berüv vastasınen saqlanılğan medeniyet, tarih ve kollektiv tecribege muracaat ete. Serginiñ teşkilâtçılar Temsilcilik / Qırım platformasınıñ ofisi ve Qırım Daily media teşebbüsi oldı.

Fotoresim: Ğnna Putılina