Ukraina akimiyeti Qırımtatarlar meselesi boyunca halqara forumdan saqınamı?

25 April 2013

Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aqlarını ğayrıdan tiklev, Ukrainada onıñ inkişafı ve telükesizligini teminlev meseleleri boyunca halqara forumda iştirak etmek teklifinen Milliy Meclis muracaat ettigi taraflardan bunı tek Ukraina akimiyeti red etti. Bu aqta aprel 24-26 künleri Pragada iş ziyaretinen bulunğan Meclis reisi Mustafa Cemilev Svoboda Radiosına bergen intervyüsında ayttı.

– Keçken sene sentâbr 18-de Ukrainada diplomatlarnen olğan körüşüvde qırımtatar halqınıñ meselelerini ögrenecek bir qaç ekspert gruppalarını meydanğa ketirmek qararı alınğan edi. BMT ve OSCE altı ekspert gruppası bir qaç ay devamında çalışıp, ingliz tilinde 150 saifede yazılğan öz esabatlarını berdiler.

Bunıñ kibi de OSCE Milletlerniñ işleri boyunca aliy komissariat halqara forumnıñ yönelişlerini işlep çıqtı. Bu aqta biz Kiyevde Avropa Birliginiñ komissarı Ştefan Füle ile de qonuşqan edik. Onıñ fikrince forumnı bu sene keçirmekniñ imkânı olmaz, amma qırımtatar meselelerini Viktor Pinçuknıñ fondı Yaltada keçirgen Avropa strategiyası keçirgen tögerek massa etrafında muzakere etmeke mümkün olur. Ve şu tedbirde forum keçirilecek kün belgilenecek.

Lâkin esas mesele şunda kiUkraina bu forumda iştirak etecekmi-yoqmı, degen sualgen biz ne Ukraina akimiyeti, ne de Prezidentten tam cevap alıp olamadıq. Bir qaç nazirliklerden Halqara forum keçirmezden evel belli qanunlar, programmalar qabul etmek kerek degen kinayeli cevaplar aldıq. Asılında aytılğan laflarda ne mantıq bar, ne mana. Ya biz de halqara forumnı aynı şu meselelerni çezmek maqsadında teşkil etemiz de! Olar ise başta meselelerni çezmek kerek de, soñra forum keçirmek mümkün, deyler.

– Fevral ayında Qırım ükümetiniñ başı Anatoliy Mogilöv buña alternativ olaraq Qırımdaki bütün halqlarnıñ ve şu sırada sürgün etilgen halqlarnıñ forumını keçirmek teklifinen çıqtı. Meseleniñ böyle qoyulmasına nasıl baqasıñız?

– Bu insan er bir areketini Meclisniñ zıtına basmaq maqsadınen yapa. Bu elbetteki absurd. Çünki o nasıldır bir festival keçirmek istey. Em şu yerde, sürgünlikke yalıñız qırımtatarlar degil, başqalar da oğratıldılar, dep qoşa. Bizim başqalarına nisbeten iç qarşılığımız yoqtır. Amma Qırımdan sürgün etilgenlerniñ 98,6% qırımtatarları edi de! Şunıñ içün de qırımtatarlarnıñ meselesi – baş meseledir, demege aqlımız.

– Bugünde-bugün, Bostondaki patlavlardan soñ alınğan malümatlarğa köre bunı çeçen mitlletine mensüp musulman ağa-qardaş yapqanı belgilendikçe kene musulman radikal gençleri mevzusı köterile. Sizge bu mevzudaki suallerge sıq cevap bermek kerek olamı?

– Ukrainada olduqça toplu yaşağan musulmanlar qırımtatarlarıdır. Şu sebepten musulmanlarnıñ keyflerine dair suallerni çoq eşitem. “Hizb ut-Tahrir”, vahhabiyler kibi ananeviy olmağan aqıntılar peyda olğanı, akimiyet olarnı qırımtatar halqını bölmek içün qullanğanını men açıqtan-açıq aytam. Din meseleleri boyunca idare olarnı iç bir maniasız cedvelge ala. Olarğa atta, eger Müftiyattan bağımsız olsañız daa tezce qayd etermiz, dep söz bereler. Böyle meraqlı siyaset, işte. Bunıñ aqibeti nasıl olacağı ise olarnı aslı da raatsızlamay.