Tarihçılar küç işletmek yerine dialog ile añlaşmaq mümkünliginde eminler

05 December 2012

5 dekabr künü Aqmescitte “Qırım siyasiy dialogı” leyhası çerçivesinde şu leyha müellifleri olğan Qırım tarihçıları jurnalistlernen körüştiler.

Leyhanıñ daimiy iştirakçileri Qırımda milletlerara munasebetleri ep kerginleşmesinen telâşlanğanlarını seslendirip, menfaatdar taraflarnı küç işletilmesine yol bermemege çağırdılar. Çünki ufaq davalar milletler arasında qavğağa alıp kele bilir. Körüşüv iştirakçileri jurnalistlerni “Qırım siyasiy dialogı” tarihçılarınıñ ğayelerinen tanış ettiler. Bu – Qırımda professional tarihçılarnıñ ve umumen bütün cemiyetniñ birleşmesini teminleycek tedbirlerdir.

“Teessüf ki, Qırım tarihı Qırım cemiyetini bölmekte. Birinci nevbette bu, 1944 senesi sürgünliginden soñ Qırımşınaslıq tedqiqatlarnıñ saifelerinde yarımadanıñ tamır halqı “ğayıp oldı”, Qırımda qırımtatarlarnen bağlı müsbet vaqialarnıñ episi silindi, – dey belli tarihçı, siyasiy ilimler namzeti Gülnara Bekirova. – Şiddetli tsenzura şaraitlerinde Qırım tarihından H1H asır ve Qırım Muhtar Cumhuriyet olğan çerik asır yalıñız bir sebepten ötrü yani tarih meydanında qırımtatarlar faal areket etkenleri içün tüşip qaldı. Bu boşluqnı toldurmağa, “devirler arasında üzülgen bağnı” ğayrıdan tiklemekni tarihçılarnıñ yañı nesili boynuna aldı”.

Gülnara Bekirovanıñ fikrince qırımlı ülkeşınas tarihçıları çeşit siyasiy aqımlarğa mensüp olğanı mürekkep meselelerni beraber oturıp muzakere etmelerine mania ola.

“Ebet, biz meslekdeşlerimiznen beraber Qırımda bugünki mürekkep vaziyet şaraitinde Qırım tarihı boyunca dialog alıp barmaqnıñ zorluğını añlaymız. Çünki şimdi yüz bergen adiseler özara dialogğa imkân qaldırmay, aksine yarımadadaki zarif barışıqnı bile darma-dağın etebilir. Amma ille şöyle vaziyette dialog – “suvuq” cenkni yeñer. Biz kelecekke çalışamız ve ümüt etemiz ki, leyha tarihçıları Qırımda maneviy iqlimni yımşatırlar, Qırım cemiyetiniñ parçalanmasına yol bermeden, aksine ayrı-ayrı parçalarnı birleştirirmiz”.

G. Bekirova şunı da qayd ete ki, birinci adımlar ve teşebbüsler yaqın vaqıtta amelge keçirilecek. Leyha keçirecek tedbirler sırasında tarihçılar manifestini işlemek ve Halqara professiional tarihçılar ve gumanitariyler birleşmesini meydanğa ketirmek, Halqara professiional tarihçılar ve gumanitariyler konferentsiyasını teşkilâtlandırmaq.

Bu tedbirlerde tabiiy ki, Qırımda keçmişteki davalarnı yatıştırmaq problemleri muzakere olunacaq. Aliy oquv yurtlarınıñ studentleri içün mahsus kurslar alıp barılması müim meselelerden biridir. Bu dersler studentlerniñ tenqidiy añını inkişaf ettirir, Qırım tarihındaki davalı mevzularğa yañı köznen baqmağa ögretir.

“Qırım siyasiy dialogı” tarihçılarınıñ fikrince, tarih ve professionallarnıñ munaqaşaları ne qadar keskin olmasın, vatandaşlar cenkine alıp kelmemek, cemiyetni bölmek içün silâ olmamaq kerekler.