Safure KACAMETOVA: «Ana-babalar evlâtları ve halqı ögünde borclarını añlap, balalarınıñ ana tilinde oqutılmasını qanuniy şekilde talap etip başlağanları quvançlı bir aldır»

02 September 2012

1 sentâbr cumaertesi yani raatlıq kününe doğru kelgenine baqmadan Ukrainanı bütün mekteplerinde Bilgi kününe bağışlanğan tantanalar olıp keçti.

krainada 430 biñ, şu cümleden Qırımda 19 biñ nefer birinci sınıf talebeleri içün Birinci çañ yañğıradı.

Meclisniñ Maarif ve medeniyet meseleleri boyunca bölüginiñ müdiri, “Maarifçi” qırımtatar tasil hadimleri birleşmesiniñ reisi Safure Kacametovanıñ bergen malümatlarına köre 38 mektep temelinde açılğan qırımtatar tilinde oqutılğan 45 sınıfta 765 nefer oğlan ve qızçıqlar ilk sefer rale başına oturdılar.

Olardan 15 milliy mektepte 21 birinci sınıf açılıp, 356 talebeni qabul etti. Rus tilinde ve eki-üç tilli 23 mektepte 24 birinci sınıf açılıp, onda 409 talebe bilgi alacaq. Al-azırda Qırımda 546 umumtasil oquv müessisesinde 175 836 talebe, şu cümleden 33 428 qırımtatar talebeleri oquylar.

Cemi qırımtatar balalarından ancaq 5498(16 %) talebe ana tilinde oqumaq imkânına maliktir. Şulardan 15 milliy mekteplerdeki 180 sınıf bazasında 2919 talebe, eki-üç tilli mekteplerdeki 223 qırımtatar tilli sınıflarda 2579 talebe oquy. 

27930 nefer qırımtatar balaları (bu – 84 fayız) – yani ekseriyeti rus ve ukrain tilli mektepte tasil alıp, olardan 19985 (59%) qırımtatar tilini fen olaraq ya da fakultativ şekilde aftada 1,5-2 saat ögreneler. Tabii ki ana tilini ve halqnıñ zengin edebiyatını ögrenmek içün bu iç de yeterli degil. 7845 (25%) bala ana tilini iç bir türlü şekilde ögrenmey, bu ise ana tilinde oquğan balalardan 9 fayız çoqtır. 

Safure Kacametovanıñ aytqanlarına köre keçken 2011-2012 oquv yılında tasil saasında vaziyet kergin edi. Qırımtatarlar toplu yaşağan yerlerde 826 balanıñ ana-babası balalarını milliy mektepte oqutmaq istegini bildirdi.

“59 mektep temelinde birinci milliy sınıflar açmaq közde tutulğan edi, amma 286 birinci sınıf talebelerniñ ana-babalarınıñ arizaları keri qaytarıldı. Milliy sınıflar açılmadı. “Ana-babalar mektep direktorı ve maarif bölüginiñ hadimleri tarafından açıqtan-açıq basqığa oğratıldılar. Bu ise insanlarnıñ Anayasa teminlegen aqlarınıñ bozulmasıdır”, – dey S. Kacametova. 

Er alda Qırımnıñ 32 mektebi bazasında qırımtatar tilinde oqutılğan 36 sınıf açılıp, 540 bala ana tilinde tasil aldılar. Meclisniñ Maarif ve medeniyet meseleleri boyunca bölüginiñ müdiri haber ete ki, bu yılı birinci milliy sınıf talebeleriniñ sayısı bıltırkisine nisbeten 225-ke, sınıflarnıñ sayısı 9-ğa arttı.

“Qarşılıq kösterildi, amma biz yerlerge operativ sürette barıp, ana-babalarnı imayemizge aldıq, – dey S. Kacametova. – Ana-babalar evlâtları ve halqı ögünde borclarını añlap, balalarınıñ ana tilinde oqutılmasını qanuniy şekilde talap etip başlağanları quvançlı bir aldır”. 

İşlerniñ ketişatına pek o qadar yüksek qıymet kesmegen S. Kacametova balalarnıñ miqdarı milliy sınıf açmaq imkânını bergen bazı yerlerde maalliy meclislerniñ keregi kibi çalışmağanını da qayd etti. 

Safure Kacametova emin ki, Qırımda qırımtatar tilinde tasil inkişafı qırımtatar tilinde oqutuv boyunca aliy mektepniñ olmağanı sebebinden keride qala. 

“Devletniñ bir çoq vesiqa ve qararlarında qayd etilgen qırımtatar tilinde tasilni inkişaf ettirüv meselesi amelge keçirilmey ya da bellisiz bir müddetke qaldırıla”, – dedi Qırım Yuqarı Şurasınıñ deputatı, Meclisniñ Maarif ve medeniyet meseleleri boyunca bölüginiñ müdiri, “Maarifçi” qırımtatar tasil hadimleri birleşmesiniñ reisi Safure Kacametova.