Qurultay Teftiş komisyonınıñ toplaşuvı olıp keçti

13 Fevral 2014

2014 s., fevral 13-te qırımtatar halqı VI Qurultayı Teftiş komisyonınıñ nevbetteki toplaşuvı olıp keçti. Kün tertibiniñ esas meselesi olaraq, Qarasuvbazar regional meclisteki vaziyet boyunca Milliy Qurultaynıñ vekili Remzi Velillâyevniñ arizası baqıp çıqıldı. İşbu arızada Qarasuvbazar regional meclisiniñ reisi Mustafa Asabanıñ öz maqamına lâyıq olmağanı, salahiyetleri qanunsız olğanı bildirile. Arizanıñ yanında olğan regional meclis toplaşuvı protokolınıñ kopiyasında aks etile ki, olıp keçken toplaşuvda şimdiki Qarasuvbazar regional meclisiniñ reisi Mustafa Asabağa işanç bildirüv meselesi köterildi. Bu mesele boyunca açıq rey berüvnen toplaşuv iştirakçileriniñ yarısından ziyadesi (yani 72 kişi) oña işanç bildirdiler. Remzi Velillâyevniñ arizasında ve oña ilâve etilgen konferans vekilleriniñ reylerini sayğan kimselerniñ imzalı senetlerinde diger raqamlardan bahs etile. Bundan sebep, Remzi Velillâyev Milliy Mecliske ve Qurultaynıñ Teftiş komisyonına muracaat etip, bu meseleleniñ baqılıp çıqılmasını ve şimdiki Qarasuvbazar regional meclisiniñ reisi vazifesinden boşatılmasını istedi.

Muzakere esnasında belli etildi ki, regional konferanslarnıñ ve regional meclislerniñ faaliyeti “Qırımtatar halqınıñ milliy öz-özüni idare etüv yerli müessiseleri aqqında nizamname”nen belli qanunlarğa bağlana, ve bu qanunlar arizada bildirilgen vaziyetni, adreslerine mezkür şikâyet kelgen müessiseler qarışmadan, çezmek içün yeterlidir.

İşbu nizamnamege köre, regional meclis reisine işanç bildirüv muamelesi asıl da mevcut degildir. Lâkin işançsızlıq bildirüv muamelesi mevcut, ve bu muamele sadedir, tesirlidir ve, eki basamaqlı olğanından sebep, adaletlidir. Onıñ eki basamaqlı oluvı mevcut reisni, oña muhalefet etken ve regional meclis azalarından olğan belli gruppalarnıñ adaletsiz añlaşuvları vaqialarında, qorçalamaq kerek.

Böylece, ameldeki Nizamnameniñ 4.15 maddesine köre:

“Regional meclisniñ reisine işançsızlıq

– regional meclis azalarınıñ çoqluğınen,

– qırımtatar halqı Meclisiniñ qararınen bildirile bile.

Reginal meclis reisiniñ öz vazifesine uyğun olıp-olmağanınıñ niaiy qararı, işançsızlıq bildirilgen künden başlap, bir aydan keç olmamaq şartınen, regional konferansta qabul etile”. Regional meclisiniñ reisine işançsızlıq bildirile bile; bundan soñ, eñ qısqa müddette, Nizamnameniñ 5.4. maddesine köre, çağırılğan regional konferansta onıñ salahiyetlerine soñ berile bile: “Regional konferans tarafından regional meclisniñ ve onıñ rehberlik strukturalarınıñ erkânı tertip etilgen soñ, regional konferanslarnı keçirüv ve işlerini teşkil etüv meseleleri regional meclislerniñ salahiyetine keçe”. Reisniñ ğayrıdan saylanması ancaq Nizamnameniñ 4.11 maddesine binaen mümkün: “Regional meclisniñ reisi regional konferans tarafından vekilleriniñ gizli rey berüvinen saylana.

Regional konferans vekilleriniñ yarısından çoq reylerini alğan namzet reislikke saylanğan sayıla. Eger saylav esnasında iç bir namzet kerekli sayıda rey toplayalmasa, yañıdan namzet çıqaruv ilân etile ve ğayrıdan saylav keçirile”.

Belgilengen alda regional meclis reisini Milliy Meclis qararınen vazifesinden boşatmaq mümkün degil, çünki Nizamnameniñ 4.4. maddesine binaen “Regional meclis reisiniñ salahiyetine, vaqtı tolmadan evel, soñ bermek aqqı ancaq qırımtatar halqı Meclisine ait olıp, ancaq aşağıdaki allarda qullanıla bile:

– bütün regional meclis erkânınıñ salahiyeti ğayıp olamasına ketiricek sayıdaki regional meclis azalarınıñ öz salahiyetlerinden, vaqtı tolmadan evel, vazgeçmeleri;

– qırım tatarlar regional konferansında regional meclis erkânınıñ salahiyetleri, vaqtı tolmadan evel, soñuna kelmesi qararınıñ alınması;

– regional meclisniñ qırımtatar halqı Qurultayı, qırımtatar halqı Meclisi, onıñ Prezidiumı, regional konferans qararlarını yerine ketirüvden qaçınması. Bu alda, qırımtatar halqı Meclisiniñ qararı qırımtatar halqı Qurultayınıñ Teftiş komisyonınıñ yazılı yekünnamesi esasında berile”. Mezkür vaziyetlerniñ bir de birisi peyda olğanı aqqında ise, iç bir bilgi yoqtır.

Bunen alaqalı olaraq Teftiş komisyonı rey birliginen Qarasuvbazar regional meclisindeki vaziyetke Milliy Meclis ve Teftiş komisyonı kibi Qurultay müessiseleriniñ kirişmesine ihtiyac olmağanını bildirdi ve Qırımtatar halqı Qurultayınıñ vekilleri ve Qarasuvbazar regional meclisiniñ azalarına qırımtatar halqı milliy yerli öz-özüni idare etüv müessiseleri aqqındaki Nizamnamede belgilengen muamele boyunca areket etmelerini teklif etti.