Qırımtatarlar sürgünliginiñ 69 yıllığı munasebetinen ötkerilgen Bütünqırım matem mitinginde 40 biñden ziyade adam iştirak etti

Mayıs 18 künü Qırımtatarlar sürgünliginiñ 69 yıllığı munasebetinen ötkerilgen Bütünqırım matem mitinginde 40 biñden ziyade adam iştirak etti.

Qırımtatarlar çoq yaşağan Qırım, Herson ve Zaporojye vilâyetlerinde mayıs 18 künü saba yerli matem mitingleri keçirilip, sürgünlik yerlerinde elâk olğanlarnıñ.

Ruhuna dualar oquldı. Bundan da ğayrı, Ukrainanıñ Brüssel, Gaaga, Berlin, Vena, Parij, Varşava, Bernde ve Avropa Birligi azaları olğan diger devletlerde, bunıñ kibi de Türkiyeniñ Anqara ve İstanbul şeerlerindeki elçihaneleriniñ qarşısında qırımtatar halqı soyqırımı qurbanlarınıñ hatırasına bağışlanğan dualar oquldı.

Sabadan hatıra taşları ve abidelerine çeçekler qoyuldı ve matem merasimleri keçirildi.

Matem mitingi iştirakçileri demiröl vokzalı, Salğır bağçası. Zapadnaya avtostantsiyası, Pobeda caddesi ve M. Jukov mikrorayonından beş kolonna olıp Aqmescitniñ merkeziy meydanına keldiler.

Üyle namazı vaqtında Qırım musulmanları diniy idaresiniñ vekilleri ezan çağırıp namaz qılmağa davet ettiler.

Yerli vaqıtnen saat 12-de “Qayğı ve birlik daqqası” halqara aktsiya keçirildi. Aktsiya iştirakçileri qayerde bulunmasınlar, bir daqqağa toqtalıp başlarını eggenleri alda Vatanğa qaytıp kelmegenlerniñ ruhuna dualar oqup, bugün epimiz birlikte öz toparğımızda olğanımız içün Allahqa şükür ketirdiler.

Bu künü “Qayğı ve birlik daqqası” vaqtında Kiyevde “Biz avropalılarmız” areketi iştirakçileri, “Ukrainada vatandaşlıq cemiyeti” halqara konferentsiyanıñ Ukraina ve Qırımnıñ çeşit yerlerinden kelgen 50-den ziyade iştirakçisi, qırımtatar halqınıñ çoqtan-çoq dostları birlikte ediler.

Bütünqırım matem mitingini Meclis reisiniñ birinci muavini, Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ prezidenti Refat Çubarov açtı.

Aqmescitniñ merkeziy meydanında turğan Bütünqırım matem mitinginiñ iştirakçileri ellerinde milliy qırımtatar, Ukraina devleti bayraqlarını, bunıñ kibi de “Mogilöv, Qırımdan ket ve özüñnen beraber “Aqşaqallar keñeşi 2 taqımını da alıp ket”, “Biz öz toprağımızdamız!”, “Qırımtatarlarğa tamır halqı statusı berilsin!”, “Bişkek añlaşması devam ettirilsin!”, “Qırımtatar halqı soyqırımı qurbanları ebediy hatıramızda” ve diger şiarlar yazılğan transparantlar bar edi.

Ukraina devlet gimni ve qırımtatar milliy gimni yañğırağan soñ Qırıpm musulmanlarınıñ müftisi hacı Emirali Ablayev sürgünlikte ve ğurbet topraqlarda ölgenlerniñ ruhuna dua oqudı.

Soñra Bütünqırım matem mitingi iştirakçileriniñ ögünde Ukraina Yuqarı Şurası İnsan, milliy azlıqlar aqları ve milletlerara munasebetler komitetiniñ başı Valeriy Patskan çıqışta bulundı.

“Bütün bir halqqa qarşı yapılğan cinayet insan aqlarına riayet etüvge zıt oldı, – dedi V. Patskan. – Sürgün etilgen insanlarnıñ siyasiy, uquqiy, içtimaiy-iqtisadiy problemleri alâ daa çezilmegenini adaletten degil, dep sayamız. Biz bu meselelerniñ çezimi, qırımtatar halqına nisbeten adalet tiklenmesi, Vatanda yaşamaq aqqına nail olunmasını zarur, dep bilemiz. Bu ise Ukraina ve Qırım akimiyetinden ameliy adımlarnı bekley”.

Valeriy Patskan onıñ reberligindeki komitet milliy mensüpligine köre sürgün etilgen insanlarnıñ aqlarını tiklev boyunca Qanunnıñ qabul etilmesi içün bütün imkânlarını işke qoyacağını işandırdı.

Komitet reisi qırımtatar halqınıñ qaytuv ve yerleşüv meselesi ile bir sırada devlet akimiyeti organları Qırımtatar halqı milliy institutları Qurultay ve Meclisniñ yaqınlaşmasındadır.

Matem künü Qırımtatar halqınen göñüldeş olğanını çıqışta bulunğan Romaniya musulman türk-tatar demokratik birliginiñ reisi Celil Esercep,

Bütündünya qırımtatarlapr kongressi İcra komitetiniñ azası Amet Varol,

“Qırım” vaqufınıñ(Türkiye) başı Murtaza Essenqal,

Qırım dernegi umumiy merkeziniñ baş kâtibi Deñiz Şahin,

Ukoraina milliy cemiyetler kongressinini reisi, sovet dissidenti İolsif Zissels,

Qırımtatar halqı milliy areketiniñ veteranı, sovet kamplarınıñ mahbüsi Ayşe Seytmuratova,

“Udar” partiyasınıñ vekili, Ukraina halq deputatı Aleksandr Moçkov bildirdiler.

Mayıs 18 künü Bütünqırım mitinginde “Svoboda” birleşmesinden Ukraina halq deputatı Eduard Leonov da çıqıştı bulundı. “Sayğılı qırımtatarlar, men milliy degerligiñizni qorçalağanıñız, haqlarıñıznı, bala ve torunlarıñıznıñ kelecegini qayğırğanıñıznen sizni tebrik etem. Siziñ çoq azaplar körgen halqıñız yekâne qudretli Ukrainanıñ sıñırlarında öz-özüni belgilev aqqına malik olması içün “Svoboda” birleşmesi elinden kelgenini yapar. Çünki biz çoq yıllar devamında yan-yanaşa öz mustaqilligimiz içün çeşit basqıncılarnen küreştik. Bizim tarihımız bir, Allahnıñ bizge bergen toprağımızda nasıl tertip-nizam qoyacağımıznı özümiz bilemiz, basqıncılarnıñ aslı da keregi yoqtır”.

Ukraina parlamentinde “Svoboda” birleşmesini temsil etken siyasetçi qırımtatar halqına hıtap eterek Qırımtatar halqınıñ Meclisi yerli idare organı olmaq, qırımtatar halqına ise vekâletli ve icra organlarda zarur kvotalar berilmeli, dedi. . Bizim küçümiz – biriligimizde.

“Biz Allahnıñ nimeti olğan topraqnıñ saiplerimiz. Balalarımıznı nasıl terbiyeleycekmiz, devletni nasıl idare etecekmiz – bunı tek biz – qırımtatarlar ve ukrainler özümiz çezmek kerekmiz”, – dedi Eduard Leonov.

Bütünqırım matem mitinginde Qırım Nazirler şurası reisinini muavini Aziz Abdullayev, BMT Belarus, Ukraina ve Moldolva cumhuriyetlerinde qaçaqlarnıñ işleri boyunca Aliy komissar idaresiniñ regional temsilcisi Oldrih Andrısek, Almaniyanıñ Qırımda baş konsulı İgor Ögorodnik, Ukrainada Çehiya elçiliginiñ mesleatçısı Lüboş Veselu, Romani, Türkiye,Rusiye diasporasınıñ vekilleri, Ukraina siyasiy ve cemaat teşkilâtlarnıñ vekilleri iştirak ettiler.

Bütünqırım mitingde çıqışta bulunğan Milliy Meclis reisi Mustafa Cemilev miting iştirakçilerine muracaat eterek keçken 2012 senesiniñ neticelerine yekün çekti ve qırımtatar halqınıñ taqdirine dair müim vaqialar aqqında ayttı. Meclis reisi qırımtatarlarnıñ aqları tiklenilmesi akimiyet mania olğanda daima halqnı bölmek oğrunda çalışacaq çeşit gruppalar ve siyasiy aqımlarnı meydanğa ketirip, olarğa destek berip kelmekte, dedi.

Böyleliknen, bütün milliy areketni bastırmaq qıyın, amma onı zayıflaştırmaq, küçsüz yapmaqnıñ yol ve usulları bar. Bu ta Rusiye Qırımnı işğal etkeniniñ birinci künlerinden başlanıp, soñra sovetler devrinde ve teessüf ki, şimdiki zamanda, közetilmekte, – dedi Cemilev. – Ukraina mustaqilligi ilân etilgenden berli, 1994- 1995 senelerde “prezidentlik” yapqan Yuriy Meşkov devirde bile qırımtatarlarğa nisbeten böyle açıqçasına açıqtan-açıq provokatsion siyaset aoıp barılmağan edi. “Prezident” Yu. Meşkovnıñ karyerası nenen bitkenini bilemiz. Qırım baş naziri Anatoliy Mogilöv aynı böyle alğaı qalacağı şübesiz. Onıñ Qırım ükümetiniñ reisi olaraq çalışqan er künü – bu Qırımda stabillik ve barışıqlıqqa zarar ketire”

Meclis reisi Mustafa Cemilev Qırım ükümetiniñ baş naziri Anatoliy Mogilöv vazifesinden boşatılmasını talap etkenini bildirip, Mogilövnıñ fesatçı, şovinistçesine faaliyeti prokuratura tarafından baqılmasını, siyasiy ve milliy sebepler boyunca işten aqsız boşatılğanlarnıñ ğayrıdan işke qaytarılmasını talap etti.

“Bizim talaplarımız bugün, diasporamız ise şu saatlerde Ukrainanıñ Avropa Birligi devletlerinde Avropa Birligi ve Avropa parlamentine berilecek, – dedi Meclis reisi M. Cemilev.

Bundan soñ Meclis kâtibiyetiniñ başı Zair Smedlâyev mayıs 18 bütünqırım mitinginiñ iştirakçilerine Bütünqırım matem mitinginiñ Qararı leyhasını oqup eşittirdi.2013 senesi mayıs 18 Bütünqırım matem mitinginiñ 40 biñ iştirakçileri Qararnı qabul ettiler.