Mustafa Cemilev: «Madamki Ukraina mustaqil devlet eken, Kilsesi de diger devletke boysunmadan, serbest olmalı»

14 Fevral 2012

Piskopos hızmetiniñ 50 ve Kiyev ve bütün Rusiye-Ukraina Patriki Filaretniñ Kiyev kafderasında bulunuvı 45 yıllığınıñ keniş sürette qayd etilmesi munasebetinen Ukrainanıñ meşur medeniy, ilmiy ve cemaat erbaplarına(akademikler, Ukraina qaramanları, yazıcı ve şairler) onıñ aqqında bir qaç söz aytmaq, hatırlavlarnen paylaşmaq ricasınen muracaat etildi.

Subet etilgenlerniñ episi Patrik Filaretniñ yüzünde ukrain halqınıñ diniy yetekçisi, vatanperver, umumpravoslav miqyasında nufuzlı kilse erbabını körgenlerini qayd ettiler. Müimi şunda ki, Filaretni yalıñız pravoslavlar degil de, katolik rumlar ve atta musulmanlar da ürmet eteler.

“Patrik Filaretnen ilk körüşüvimiz ne zaman olğanı aqılımda qalmadı, amma pek çoqtan berli tanışmız. Asılında, ta o, Kiyev Piskoposlığınıñ Ukrain Pravoslav kilsesini meydanğa ketirdigi vaqıttan yani 1992 senesinden berli olsa kerek. Adeti üzre, çeşit din cemiyetleriniñ yetekçileri de davet etilgen tantana ve diplomatik qabullarda körüşe edik. 2000 senesiniñ iyün ayında Bağçasarayda evimde musafir oldı. Bu, Qırım parlamentine yerli kommunistlerniñ yetekçisi Leonid Graç reislik yapqanda er yerde, bilhassa yollarda ve qasaba ve şeerlerge kirişte haçlar tiklenip, “Qırım – pravoslav dininiñ beşigidir” kibi yazılar asılğan, bunı da qırımtatarlar kesen-kes qabul etmege istemegen pek kergin bir zaman edi. Bazı köy ve qasabalarda qırımtatarlar ve “Qırımnı çoqunduruv” tarafdarları arasında qattı çarpışmalar bile oldı. Rus tilli matbuat vastaları, tabiiy ki, baş qırımlı “pravoslav kommunist” Leonid Graçnıñ sözlerini tekrarlayaraq, qırımtatarlarnı mutahassıp, barbar dep suçladılar. Sotsiologik tedqiqatçılarnıñ hulâsasına köre o vaqıtta Qırımda dinler arasındaki dava eñ qızğın noqtasına yetken.

Piskopos Filaret Qırımğa kelgeninen haçlarnı qoyuv işine açıqtan-açıq siyasiy fesat, diye qıymet kesti ve bu iş ne Prvavoslav dini, ne de umumen hristianlıqnen alıp berecegi olmağanını qayd etti. Piskoposnıñ bu sözleri kerginlikni yımşattı, qırımtatar halqı ise Kiyev Piskoposlığına ürmet ile baqıp başladı.

Asılında, şahsen menim fikrimce, madam ki Ukraina mustaqil devlet eken, Kilsesi de başqa bir devletniñ kilsesine boysunmadan, öz areketlerini yabancı devletniñ reberinen kelişip yapmadan, mustaqil, bağımsız olmalıdır. Bahusus o devletniñ başı Ukraina mustaqilligini yañlışlıq, dep saysa.

Patrik Filaretniñ Ukrainada mustaqil pravoslav kilsesini meydanğa ketirmek boyunca areketi aqlı ve doğrudır. O, dindar ve aqiqiy vatanperver insan kibi davrana. Şunıñ içün de qırımtatar halqı ve Qırım musulmanlarınıñ müftiligi Filaret yetekçilik yaptığı Kiyev Piskoposlığı tarafındalar.

Qırımda “Barışıqlıq – Tañrınıñ nimetidir” dinlerara keñeşi(Rusiyege meyil bergen qurum) teşkil etilgende, onıñ erkânına Kiyev piskoposlığı Qırım yeparhiyasını qabul etmemek qararı alınğanda, Qırım musulmanlarınıñ diniy idaresi de keñeşni terk etti. Böyleliknen biz Kiyev piskoposlığına qoltutqanımıznı numayış ettik.

Eminim ki, bizim Diniy idaremiz ve Patrik Filaret yolbaşçılığındaki Ukrain pravoslav kilsesiniñ Kiyev piskoposlığınıñ munasebetleri kelecekte daa ziyade qaviy olur. Çünki bu – bütün devletimiz ve bilhassa Qırım içün müim ve zarurdır”, – dedi Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi Mustafa Cemilev.

www.cerkva.info