Milliy meclis berlinde Avropa Hatira ve Vicdan Platformasiniñ toplaşuvinda iştirak etti

09 November 2012

Noyabr 8-9 künleri Berlinde ötkerilgen Avropa Hatıra ve Vicdan platforması azalarınıñ toplaşuvında şu teşkilâtqa 2012 senesi iyün ayında qabul etilgen Qırımtatar halqınıñ meclisi de iştirak etti.

Tedbir Almaniya demokratik cumhuriyeti Milliy telükesizlik hızmeti apshanesi Ştazi müzeyiniñ binasında keçirilmekte. Bundan 23 yıl evelsi aynı şu künlerde HH asırda kommunist rejimi tarafından yapılğan cinayetlerniñ soñunı ifadelegen Berlin divarı yıqtırılğan edi.

Erkânına Meclis tışqı alâqalar bölüginiñ başı Ali Hamzin, Meclisniñ Almaniyadaki temsilcisi Ahmet Ozay, sabıq sovetler huhudında zemaneviy etnosiyasiy ceryanlarnıñ tedqiqatçısı Svetlana Çervonnaya, “Qırım inkişafı vaqufı” hayriye teşkilâtınıñ reisi Rustem Ümerovdan ibaret delegatsiyağa Milliy Meclis reisi Mustafa Cemilev yolbaşçılıq yaptı. Toplaşuvnıñ işinde Platforma azası – Vladimir Vetroviç yetekçiligindeki Azatlıq areketini tedqiq etüv merkezi de qatıldı.

“Avropada totalitarizm” mevzusına bağışlanğan toplaşuvnı Avropa Hatıra ve Vicdan platformasınıñ prezidenti Goran Linblad açtı. 2010 senesi Avropa Keñeşi Parlament Assambleyası Siyasiy komitetiniñ prezidenti vazifesini eda etkende o, Ukraina mahkemesiniñ Açlıqnı qaralağan qararına qoltutqan edi. Soñra toplaşuv teşkilâtçıları Avropanıñ belli siyasetçilerini taqdim etkende Milliy Meclis reisi Mustafa Cemilevni belli sovet uquqqoruyıcı sıfatında tanıttılar.

Platforma toplaşuvında Avropa Hatıra ve Vicdan platforması teşkilâtınıñ kelecekte inkişaf istiqballerinen bağlı meselelerni ve bu işke HH asırda kommunist rejiminiñ mahkemesinde iştirak etmege azır cemaat teşkilâtlarını celp etmek ğayesini muzakere ettiler. Mezkür toplaşuvda beş işçi gruppa meydanğa ketirilip, olarğa bu maqsadnı amelge keçirmek boyunca “Totalitarizm müzeyi”, “Tasil ve mektep programması”, “Arhivler ve vesiqalar”, “Yañı halqara mahkeme ve uquq”, “Emin grajdan leyhaları” kibi esas printsip ve tezislerni işlemek teklif etildi.

Platforma toplaşuvınıñ birinci künü Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi çıqışta bulundı. O,kommunist rejimini mahküm etmek maqsadınen 2011 senesi küzde Avropa Hatıra ve Vicdan platformasını teesis etken Avropa Keñeşindeki Vışgrad gruppasınıñ işine yüksek qıymet kesti. Öz çıqışında Mustafa Cemilev sabıq SSSRde halqlarnı sürgün etüv, tarihiy toponimikanı deñiştirüv, medeniy asabalıqnı yoq etüv, zoraki assimilâtsiya kibi cinayetlerge insanlıqqa qarşı zulum kibi qıymet kesilmek kerek, dedi. Bunıñ kibi de Meclis reisi SSSR devrinde sürgün etilgen halqlarnıñ bugün de vaziyeti ağır olğanını söyleyerek, mustaqil cumhuriyetler şu halqlar ögünde borclarını ödemegenini bildirdi. Şu munasebetnen Qırımtatar halqınıñ Meclisi qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aqlarını ğayrıdan tiklev, Ukrainada onıñ telükesizligini teminlev meseleleri boyunca Halqara forum keçirmek teşebbüsinen çıqtı.

“HH asırda kommunist rejimi, insanlıqqa zıt mevkuresi üzerinden NÜRNBERG-2 mahkemesi yalıñız sabıq sovetler hududındaki cemaatnı sağlamlaştırmaq içün degil de, Avropa ve umumen insaniyet içün zarurdır. Çünki bu müim ceryan olmasa kene kommunizm ğayeleriniñ peyda olmasına, bütün dünya içün facia ketirebilir”, – dep qayd etti Mustafa Cemilev.

Toplaşuv iştirakçilerine Qırımtatar halqınıñ Meclisi Rusiyeniñ sürgün etilgen halqlar teşkilâtlarınen beraber 2013 senesi Qırımda Sabıq SSSRde sürgün etilgen halqlarnıñ qurultayını keçirüv aqqında memorandum imzalağanları aqqında haber berildi. M. Cemilev sürgün etilgen halqlarnıñ teşkilâtları Avropa Hatıra ve Vicdan platformasınıñ alicenap maqsadlarını ömürge keçirüvde faal iştirak eteceklerine eminligini bildirdi.

Ekinci künü kommunist rejimi üzerinden mahkeme köntseptsiyasını azırlav boyunca “Yañı halqara mahkeme ve aq iş” işçi gruppasınıñ işine qatılğan Mustafa Cemilev Mustaqil cumhuriyetler birliginde bulunğan devlet qurumlarınıñ arhivlerini açmaq kerekligini ayttı. Bu işke halqara cemaatçılıq, BMT, OSCEnı celp etmek teklifini seslendirdi.

İşçi gruppanıñ toplaşuvında çıqışta bulunğan Ali Hamzin qırımtatar halqı eki facianı başından keçirdi, dedi. Birinci kere Vermaht Qırımnı zapt etip, 1943 senesiniñ soñuna kelgende 120 köy yaqıldı. Olardan 80-i qırımtatar köyleri edi. Facianıñ bu qısmı daa keregi kibi ögrenilmedi, dedi maruzacı.

Toplaşuv olğan künleri Meclis reisi Mustafa Cemilev bir sıra iştirakçilernen körüşüv ve subetler keçirip, qırımtatar halqınıñ Ukrainadaki bugünki vaziyetini, diger cumhuriyetlerde yaşap, Qırımğa qaytmaq imkânını qıdırğan qırımtatarlarnıñ alını açıqladı. Bunıñ kibi de Ukraina parlamentine olğan saylavlar ve neticelerinen bağlı meseleler de baqıldı.

Toplaşuvda Avropa Hatıra ve Vicdan platforması öz planına 2014 senesi qırımtatar halqınıñ Qırımdan sürgün etilgeniniñ 70 yıllığına bağışlanaraq Qırımda “Avropada totalitarizm — faşizm, natsizm ve kommunizm” sergisini keçirmekni kirsetmek boyunca kelişildi. Meclis delegatsiyasına qırımtatarlarnıñ kommunist rejiminen küreş tarihı ve qurbanları aqqında malzemeler azırlamaq teklif etildi. Bu malümat Avropa Birligi devletlerinde üyken sınıf talebeleri içün qoşumca bir oquv qullanması olur.

Meclisniñ Almaniyadaki temsilcisi Ahmet Ozay Meclis delegatsiyası içün Berlinde Türk Şehitlik camisine ziyaretni teşkil etti. Bunıñ kibi de delegatsiya türk dünyasınıñ körümli yetekçisi Mustafa Çoqaynıñ qabirini, natsist rejimine qarşı çıqqan Vermaht subaylarınıñ 1944 senesi iyül 24 künü qurşunğa tizilgen yerini de ziyaret etti.

Qırımtatar halqı meclisiniñ tışqı alâqalar bölügi