Mecliste Gürcistan Sürgün etilgen grajdanlarnıñ işleri boyunca nazirlik vekillerinen körüşüv oldı

17 Sentâbr 2011

2011 senesi sentâbr 17 kun. Meclis ofisinde Qırımtatar halqı Meclisiniñ Reisi Mustafa Cemilev İşğal etilgen topraqlardan sürgün etilgen grajdanlar, qaçaqlarnıñ işleri ve abadanlaştıruv boyunca Gürcistan nazirliginiñ vekillerinen körüşti.

Gürcistan delegatsiyasınıñ erkânına repatriatsiya meseleleri boyunca idareniñ başı İrakliy Kökayya, migratsiya meseleleri boyunca mütehassıs Georgiy Ninua, migratsiya ve repatriatsiya meseleleri boyunca ekspert Konstantin Peradze kirdiler.

Körüşüvde Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ Prezidenti, Meclis reisiniñ birinci muavini Refat Çubarov, bunıñ kibi de tışqı alâqalar bölüginiñ başı Ali Hamzin ve Meclis kâtibiyetiniñ reberi Zair Smedlâyev de iştirak ettiler.

Körüşüvniñ başında İrakliy Kökayya 1944 senesi esasen Orta Asiyağa sürgün etilgen mesheti türklerni Gürcistannıñ “SSSR akimiyeti tarafından HH asırnıñ 40-ncı senelerinde Gürcistandan zoraki sürgün etilgen şahıslarnı qaytaruv aqqında”ki Qanunına muvafıq qaytaruv ceryanı aqqında aytıp, qırımtatar halqını qaytaruv ve yerleştirüv meselelerinen oğraşqan Ukrainanıñ bu saada büyük tecribesi olğanını qayd etti. Mesheti türklerniñ qaytarılmasını amelge keçirecek Gürcistan bu tecribeni talil eter ve qullanır.

Meclis reisi Mustafa Cemilev Gürcistannıñ mesheti türklerni qaytaruv ve yerleştirüv problemlerini çezüvnen bağlı usullarnı araştıruvdaki areketlerine yüksek qıymet kesti. SSSR dağılğan soñ qırımtatarlarnıñ Ukrainağa qaytuv saasında toplağan malümatnen paylaşmağa azırlığını bildirip, eger gürcilerge lâzim olsa Meclis mustaqil ekspert sıfatında konsultatsiyalar da bermesini işandırdı.

Meclis reisi gürcistanlı musafirlerge muracaat eterek, qırımtatarlarnıñ da mesheti türklerniñ kibi başqa vatanı yoqtır, dedi. “Şunıñ içün de terkiblerinde bu halqlarnıñ tarihiy topraqları bulunğan, HH asır sürgünligini başından keçirgen Ukraina ve Gürcistan, mezkür problemlerniñ mürekkepligini añlağanları alda olarnı müim bir mesele olaraq qabul etmeleri kerek”, – qayd etti Mustafa Cemilev.

Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ Prezidenti Refat Çubarov sovetler imperiyasınıñ kommunist rejiminden sabıq SSSRniñ bütün halqları eziyet çektiler, şu rejimniñ eñ deşetli cinayetlerinden biri hallarnı sürgün etüv olıp, qırımtatar ve mesheti türklerge nisbeten yapılğan aqsızlıqnıñ aqibetleri HH1 asırda bile yoq etilmegenini qayd etti. Bunıñ kibi de o, qırımtatarlarnı qaytaruv ve yerleştirüv meselelerini çezüv boyunca Ukrainanıñ müsbet tecribesi aqqında ikâye etti. Ceryannıñ qanuniy esasqa bazanğanı qırımtatarlarnıñ sürgünlikten qaytuvınıñ başında peyda olğan problemlerni çezmek imkânını bere.

Çubarov ayrıca Qırımtatar halqınıñ vekâletli organı olğan Meclisniñ “Milliy mensüpligine köre sürgün etilgen şahıslarnıñ uquqlarını ğayrıdan tiklev aqqında” qanunnıñ leyhasını azırlav boyunca tecribesinen paylaştı. Ukraina içün müimden müim olğan bu qanunnıñ qabul etilmesini 2004 senesi Ukrainanıñ o zamandaki Prezidenti L. Kuçma yasaq etken edi. Şunıñ içün qanun alâ daa kâğıtta qalmaqta. “ÖBSE qurumları tarafından qoltutılğan bu qanunnıñ qabul etilecegi ve tasdiqlanacağına eminmiz”, -dedi Refat Çubarov. Bunıñ kibi de Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ prezidenti mesheti türklerni qaytaruvnen bağlı meselelerniñ çezimine halqnıñ itibarı ve işançını qazanğan mesheti türklerni celp etilmesiniñ müimligini qayd etti.

Ali Hamzin gürcistanlı devlet hadimlerine sürgünlikten qaytqan qırımtatarlarına ve varislerine vatandaşlıq berüv saasında Ukraina qanuncılarınıñ tecribesini ögrenmekni teklif etti. “Semedeşlerimizniñ ukrain cemiyetine qatıluv ceryanı içün böyle müim mesele Ukraina qanunlarında qayd etilgen umumiy esaslarğa bazanılğanı alda al oluna. Şu hududğa mensüpligini tasdiqlağan vesiqalar azır olğanınen grajdanlıq berile, – dedi Hamzin. Onıñ fikrince mezkür problema qırımtatarlar Qırımğa qaytqanda olduqça yüksek derecede yani Ukraina Anayasası, Ukrainanıñ “İmmigratsiya aqqında”, “Ukraina grajdanlığı aqqında” qanunlarınen tertipke ketirile ve bunıñ sayesinde Ukrainanıñ qanuncılıq bazasına halqara teşkilâtlar tarafından demokratik diye qıymet kesildi.

Grajdanlıq mevzusını devam etken Çubarov şunı da qayd etti ki, 2003 senesinde Ukraina eşi olmağan adımğa cürat etti. Ukrainanıñ “Ukraina grajdanlığı aqqında” qanunı bütün küçünen çalışması ve 1996 senesindekisi kibi çift vatandaşlıq allarına yol bermemek maqsadında Özbekistan yolbaşçılarına muqavele müddetini devam ettirmek ricasınen muracaatta bulundı. “Bu adım Ukraina qırımtatarlarnıñ Vatanğa qaytuv uquqlarınan ne derecede mesülietli yanaşqanını köstere” , dedi o.

Meclis reisi Mustafa Cemilevniñ fikrince ise, “qırımtatarlarnıñ Ukrainada aq-uquqlarını tiklev saasında bir sıra çezilmegen problemler mevcut ve şu munasebetnen Meclis qırımtatar halqınıñ taqdirine bağışlanğan Halqara forumnı keçirüv boyunca keniş konsultatsiyalar keçire. Sürgün etilgen grajdanlarnıñ meselelerini çezüvde Ukraina tecribesi ğayet qıymetlidir ve gürcistanlılar ondan faydalana bileler”.

Taraflar bunıñ kibi de qırımtatar halqı meseleleriniñ çezimine, 2008 senesi Gürcistan ve Rusiye arasında arbiy davadan soñ Gürcistan inkişafına ait meselelerni muzakere ettiler.