Menu

Meclisni parçalav çetelli muhsus hızmetleriniñ Qırımda ükümranlıq içün küreşüvniñ usulı

29 Noyabr 2011
Meclisni parçalav çetelli muhsus hızmetleriniñ Qırımda ükümranlıq içün küreşüvniñ usulı

21 noyabr künü Aqmescitte qırımtatar teatri ögünde “Novoye pokoleniye – Krım”, “Sebat” ve “Milli Firka”.cemaat teşkilâtlarınıñ birlikte azırlağan mitingi olıp keçti. Tedbir teşebbüsçileri böyleliknen Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi Mustafa Cemilev ve onıñ meslekdeşi, birinci muavini Refat Çubarovğa işançsızlıq bildirmek istediler.

Miting teşkilâtçıları qırımtatar saylavcılarınıñ toplaşuvı olğan Qurultay ve onıñ icra organı Meclisniñ bugünki erkânını halq meselelerini çezüvde iqtidarsız, dep olarnıñ ğayrıdan saylanmasını talap ettiler.

Bir taraftan qırımtatar halqı milliy areketiniñ içinde çeşit fraktsiyalar ve noqtai nazar olğanı onıñ demokrat ve sağlam olğanını köstere, çünki aqiqat bir küçniñ elinde olamaz. Lâkin vaziyetni tafsilâtlıca talil etsek, olıp keçken davanıñ tamırları terenge ketkenini körmek mümkün.

Meclisnen qara-qarşılıq “üçünci” quvet tarafından planlaştırılğanı da tahmin etile. Belli bir maqsadlarğa irişmek içün bu quvet qırımtatarlarnı parçalamağa ve olarnıñ milliy qurumlarını zayıflatmağa tırışa. Bu ise endi Ukraina devletiniñ territorial bütünligine telüke doğura bilir. Yüz bergen adiseniñ sebepleri ve havflı taraflarını, bunıñ aqibeti ve çezüv variantlarını baqayıq.

Parçala ve üküm et.

Aqmescitte Qırımtatar teatri binasınıñ yanında miting keçirgen şu yuqarıda qayd etilgen teşkilâtlar Qırımnıñ siyasiy alanında daa yaqında peyda olğan marginal gruppirovkalardır. Bulardan tek Milli Firka partiyası istisna ola bilir, onıñ “Mecliske qarşı” faaliyeti insanlarnıñ keniş dairesine belli,amma tesiri zayıf. İnformatsion şamata kötermek maqsadınen keçirilgen, onıñ iştirakçileri atta Meclis lideriniñ qorqulığını yaqtılar, miting öz vazifesini becerdi.

Teşkilâtçılarnıñ areketlerinden körüle ki, olar Qırımdaki tatar cemiyeti arasında “halqçen” ğayelerini tarqatmaq meramında degil ediler.

Belli olğanına köre, meydanda toplanğan 250 insan, şu cümleden militsiya hadimleri ve teşkilâtçılarnıñ kendileri de, matbuat vastasınen narazılıq aktsiyasına degil de, umumen başqa bir toplaşuvğa davet etildiler. Gazetalarda “cemaatçılıqqa topraq meselesi çeziminiñ ketişatı ve yapılğan iş boyunca esabat bermek içün narazılıq tarlaları iştirakçileriniñ toplaşuvı” keçirilecegi haber etilgen edi.

Amma miting devamında topraq meselesi boyunca iç bir malümat berilmedi. Bes-belli Mecliske qarşı toplaşuv keçirgenler böyle malümatqa aslı malik degiller. Bunıñ yerine miting teşkilâtçılarıRuslan Balbek, Seydamet Gemici ve Rinat Şaymardanov Mustafa Cemilevni tenqid etip, onı Meclis reisliginden istifağa çıqarmaqnı talap ettiler. Mustafa Cemilev ise Kütleviy Matbuat vastalarında operativ sürette kendi beyanatını derc etip, bu iş Rusiye mahsus hızmetleriniñ fesatı, dedi.

Qırımtatar milliy areketiniñ tarihını ve hususiyetini bilmegenler içün böyle beyanat saçma ya da siyasiy muhaliflernen küreşüvniñ usullarından biri olıp körünir. Amma Ukrain ve Qırım ükümetleri meydanğa kelgen bu vaziyetke ğayet ciddiy yanaşmaq kerek.

Qırımtatarlarnıñ Rusiye tarafına havfsırap baqqanları tarih ile belgilengendir. Bilhassa yarımada ealisiniñ rus qısmı öz tarihiy Vatanlarına çekkenlerini açıqtan-açıq numayış etüvleri de tatarlarnı saqındıra. Demek Qırımnıñ status quosını saqlap qalmaq em Qırım, em Ukraina sakinleri, şu cümleden epsi qırımtatarları, ayatiy zarur yöneliş olmalıdır.

Bunıñnen bir sırada Ukrainağa meyil bergen, Ukrainanı devlet olaraq tanığan ve ürmet etken, saylavcılarnıñ çoqluğı qoltutqan Meclisniñ bugünki erkânı Qırımğa köz taşlağan Kreml hızmetleri içün ciddiy mania ola bilir.

Yani qırımtatarlar bugünde-bugün Ukrain ükümetiniñ Qırım içün küreşte eñ işançlı yardımcılarıdır. Eger şu 13 fayıznı teşkil etken toplum olmasa yarımadanıñ taqdiri Ukraina faydasına çezilecegi şübelidir. Bunı añlağanlar Cemilevniñ çetelli hızmetler halq yetekçileriniñ itibarını tüşürmek ve qırımtatar milliy areketini parçalamaq hususındaki sözlerine diqqat etmege mecbur ete. Çünki qadimden belli qaide – divide et impera! – bugün de aktualdir.

Em şunı da qayd etmeli ki, resmiy Kiyevniñ Qırımda Ukrainağa zıt areketlerniñ ögüni almaq içün ayrı şahıslarnı memleketten çıqaruvnen sıñırlanması yeterli degil. Meclisnen konstruktiv dialog qurmaq ve qırımtatarlarnı Ukrainanıñ şu regionında pozitsiyalarını pekitüvge celp etmesi zarur.

Qırımtatar miliiy institut strukturaları halqnıñ 1944 senesi sürgün etilgen yerlerinden Vatanğa qaytuv içün küreş yıllarında demokratik yolnen şekillendi. Çeşit marginal gruppalar ve aşıq-acele ögge çıqqan sahte liderler olarnıñ itibarını tüşürmege qadir degil.

Lâkin Qırım yarımadasında vaqialar inkişafı bu tahminge öz tüzetüvlerini kirsete bilir.
 

Nedim Üseinov, siyasetşınas,

Gdansk universitetiniñ aspirantı, Poloniya