Meclis temsilcisi Abduraman Egiz BMT Milliy azlıqlarnıñ meseleleri boyunca forumda iştirak etti

30 November 2012

2012 senesi 27-28 noyabr künleri BMT Jenevadaki merkezinde Milletler sarayında Milliy azlıqlarnıñ meseleleri boyunca forumnıñ 5-nci sessiyası oldı. Mezkür oturım “Milliy, etnik, diniy ve til azlıqlarına mensüp şahıslarnıñ aqları boyunca deklaratsiya”nıñ 20 yıllığına bağışlandı.

Sessiyanı BMT Baş Kâtibi Pan Gi Mun kiriş söznen açtı. “Bu yılname Deklaratsiyanıñ milliy qanun, siyaset ve ameliyatqa tesirini közetmek imkânını bere. Yigirmi yıldan soñra da bir çoq meseleler çezilmeyip qaldı. Pek çoq milliy azlıqlar sadece bir de bir milletke mensüp olğanları sebebinden aqsımlav, nefret ve zorbalıqqa rastkeleler. Belli ki cemiyet aqqında eñ zayıf qısmına nisbeten olğan munasebetine köre qıymet keseler. Keliñiz, epimiz buña qarşı turayıq, beraber çalışayıq ki, Deklaratsiya pritsipleri bütün dünyadaki milliy azlıqlar içün kerçekleşsin”, – dedi Baş Kâtip.

Sessiyada BMT İnsan aqları boyunca aliy komissarı N Pillay, İnsan aqları boyunca keñeşniñ reisi L.D. Lasere, azlıqlarnıñ meseleleri boyunca mustaqil ekspert R. İzsak, forum reisi S. Mayğa çıqışta bulundılar. Oturımda milliy ve diniy azlıqlarnıñ vaziyeti muzakere etilip, Deklaratsiyadan çıqqan vazife ve maqsadlarını ömürge keçirüv saasında tecribe paylaşıldı.

Qırımtatar halqı Meclisiniñ temsilcisi, meclis tışqı alâqalar bölügi başınıñ muavini Abduraman Egiz öz çıqışında BMT Deklaratsiyasınıñ Ukrainada amelge keçirilmesi hususında Meclisniñ tevsiyelerini beyan etti. Bunıñ kibi de o, BMT yolbaşçılarına hıtap eterek, BMTniñ halqara teşkilâtları ve agentliklerini Ukrainağa Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aqlarını tiklev, Ukrainada onıñ telükesizligi ve inkişafını teminlev meseleleri boyunca halqara forumnı keçirmege qoltutmalarına çağırdı.

Ziyareti çerçivesinde Abduraman Egiz Forumda Ukrainanıñ temsilcisi, Ukraina Yuqarı Şurasınıñ insan aqları boyunca vekili kâtibiyetiniñ hadimi Sergey Ponomaröv ile körüşip, Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aqlarını tiklev, Ukrainada onıñ telükesizligi ve inkişafını teminlev meseleleri boyunca halqara forumnıñ formatına dair fikirlerinen paylaştılar. Taraflar Ukrainağa qaytqan soñ dialognı devam etmek aqqında keliştiler.

Qırımtatar halqı Meclisiniñ temsilcisi Abduraman Egiz BMT Milliy azlıqlarnıñ meseleleri boyunca forumnıñ 5-nci sessiyasında çıqışçı
 

Ürmetli Reis, hanımlar ve beyfendiler!
 

BMT Deklaratsiyasınıñ Ukrainada amelge keçirilmesi hususında Milliy Meclisniñ pozitsiyasını ifade eterek, Ukraina ve Qırımdaki vaziyetke dair tekliflerimizni bildirmek isteyim.

BMT Deklaratsiyasınıñ areket ettigi soñki 20 yıl devamında Ukrainada qırımtatar halqınıñ aqlarını tiklev ve qorçalav boyunca iç bir qanun qabul etilmedi. Bunıñ aqibetinde sotsial, diniy ve til problemlerniñ kerginligi ep artmaqta, akimiyet organlarında qırımtatar hadimleriniñ sayısı ise vira eksilmekte. Meydanğa kelgen vaziyetni köz ögüne alaraq Milliy Meclis bundan çıqmaqnıñ yollarını araştırıp, Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aqlarını tiklev, Ukrainada onıñ telükesizligi ve inkişafını teminlev meseleleri boyunca halqara forumnı keçirmekni teklif ete. Ukrainada akkreditatsiya etilgen halqara teşkilâtlarnıñ ve elçiliklerniñ yolbaşçıları, yetekçi siyasetçiler, şu cümleden Avropa Birligi ve Avropa Keñeşi vekilleri ile körüşüvler keçirip, Halqara forum keçirüv ğayesine qoltutqanlarınıñ şaatı oldıq.

Biz Ukraina devletiniñ yolbaşçılarınen de işbirlik yollarını tapmağa tırışamız, amma şimdilik bizni eşitkenlerini, añlağanlarını körmeymiz.. BMT yolbaşçılarını BMTniñ halqara teşkilâtları ve agentliklerini Ukrainağa Qırımtatar halqınıñ öz Vatanında aqlarını tiklev, Ukrainada onıñ telükesizligi ve inkişafını teminlev meseleleri boyunca halqara forum keçirilmesine qoltutmalarına çağıramız.

Bu munasebetnen fikirimizce

– asıl halqlar ve milliy azlıqlarnıñ inkişafını ve saqlanıp qalmasını teminlegen qanunlarnı qabul etmegen devletler bunı acele yapmaları lâzim;

– akimiyet organlarında milliy azlıqlarnıñ temsilcileri olmağanı bizni ğayet raatsızlay. Bu problema saylavlar vaqtında ve olardan soñra aqsımlarğa alıp kele.

– ana tilinde tasil saasında maqsadlı siyasetni işlemek ve amelge keçirmek lâzim dep sayamız, bunıñ kibi de azlıqlarnıñ cemiyet işine issesi hususında menfiy fikirlerniñ, olarnıñ keçmişi aqqında iftiralarnıñ olmamasını teminlemek kerek.

– asıl olğan iqtisadiy şaraitlerde akimiyetler qattı iqtisadiyat ve vaziyetni tüzetüvniñ diger çarelerine qoltutmalılar ki, azlıqlarğa zarar toqunmasın.

– devletler çeşit halqara institutlarınen işbirlikte bulunıp, olarnıñ tevsiyelerine riayet etmek, çaresi olğanda vaziyetni tüzetüv yollarını qıdırmaq kerekler.

Diqqatıñız içün teşekkürler!