Birleşken Avropa kommunist rejimleri qurbanlarına nisbeten adaletni tiklev yolunda

07 Iyün 2012

2012 senesi iyün 5-te Avropa parlamentinde “Kommunizm cinayetlerine uquq cevabı” Halqara konferentsiyası olıp keçti

Konferentsiyanı Avropa hatıra ve vicdan platforması, Avropa göñüldeşlik merkezi, Hatıra ve Gönüldeşlik Avropa Ağları Avropa parlamentiniñ belli deputatları Sandra Kalniyete (Latviya), Giorgi Çopflin (Macaristan), Tunne Kelam (Estoniya), Pavel Robert Koval (Poloniya), Avropa parlamentiniñ sabıq prezidentleri Gans-Gert Pottering ve Yeji Buzaknıñ qoltutuvında teşkil ettiler. Konferentsiya kommunist rejimleriniñ cinayetlerini taqiq etken meşur adliyeci ve halqara uquq ekspertleri, Avropa parlamenti azaları ve 16 devletni temsil etken milliy teşkilât vekillerini Avropa parlamentinde bir arağa ketirdi.

Konferentsiya teşkilâtçılarınıñ qayd etkeni kibi, Merkeziy ve Şarqiy Avropa devletlerinde kommunist rejimi tarafından yaptıqları igrenç cinayetleri içün mahküm etmek probleminiñ müimligi Avropa Şurası azaları olğan devletlerniñ insanlıqqa qarşı cinayet sebepleri ve aqibetlerini ögrenüvnen oğraşqan milliy qurumlarını öz faaliyetlerini “Avropa hatıra ve vicdan platforması”nıñ temelinde alıp barmağa mecbur ete. Konferentsiyanıñ baş maqsadı halqara adalet modelini araştırmaq , angisi ki Avropa Şurasına kommunist rejiminden zarar körgen halq ve insanlarnıñ ögünde maneviy borcunı ödemek, bunıñ kiyui de yapılğan zulumnıñ teşkilâtçıları ve icracılarını mesülietke çekmek imkânını berir.

Konferentsiya iştirakçileri “Kommunizm cinayetleri. Neden eñ çoq iş Avropağa tüşe?” , “Umumavropa emiyetine malik ayrı adiseler”, ” Kommunist cinayetlerine nisbeten halqara adalet” kibi meseleler muzakere etilip, olarnıñ çerçivesinde adliyeci ve ekpertler ait çıqışlar yaptılar.

Konferentsiyanı açqan Avropa parlamentiniñ evelki prezidenti Yeji Büzek: “Epimizniñ bir olğan tarihımızda, keçmişimizde biz bugün nasıl adımlarnı atmaq ve nelerden qaçınmaq kerek, degen sualge cevap tapamız. Eger biz kommunist cinayetleri biz ve kelecek nesiller içün ders olğanını istesek, olar aqqında açıq söylemelimiz. Kommunist devriniñ mürekkep realliklerine qıymet keserkenmiz eyilikni zulumdan ayırmağa cürat etmelimiz”, dedi.

Esas maruzalarğa keçilmeden evel Avropa parlamentinde Latviyanıñ temsilcisi olğan deputat Sandra Kalniyete iştirakçilerniñ diqqatını “yapılğan cinayetni muzakere etmek ve qaralamaqnen sıñırlanmayıp, adaletni tiklemek ve Avropanı birleştirmek içün konkret adımlarğa keçmek kerek”ligine celp etti. İnsanlıqqa qarşı cinayet yapqanlar alâ daa soqaqlarda serbest yüreler, olarğa nisbeten adaletli ceza körülmedi, bazıları atta kommunist rejimine hızmeti içün berilgen imtiyazlardan faydalanalar. Şu cinayet qurbanlarına nisbeten adaletsizlikni yoq etmek maqsadında Avropa sadece cinayetlerni qaralamadan, natsizm qurbanlarına nisbeten adalet tiklenilgeni kibi, kommunist rejimleriniñ qurbanlarına nisbeten de tıpqı böyle yapılmalı, dedi Sandra Kalniyete

Avropa Birliginde çeşit devletlerni temsil etken maruzacılar kommunist rejiminiñ zulumını taqiq etken milliy institutlarnıñ faaliyeti aqqında keniş malümat berip, konkret cinayetlerni yapuvda, cümleden Romaniyanı cevapkârlıqqa çekmek, Çehoslovakiya-Avstriya sıñırında qatillikni, Bulğaristanda türkiy azlıqlarnı zorluqnen assimilâtsiya, Poloniya-Almaniya sıñırında yaşağan insanlarnı sürgün etüvde qabaatlı insanlarnı belgilev hususiyetinde ayrıca toqtaldılar.

Muşavere devamında iştirakçiler tarihiy adaletni tiklev ve kommunist rejimi tarafından yapılğan cinayetlerde qabaatlılarnı cezalamaq kibi umumiy meselelernen bir sırada kommunist rejimleri yapqanlarğa nisbeten cinaiy işlerni baqqan mahsus Avropa mahkemesini tesis etüv kibi praktik meseleler boyunca da fikir paylaştılar.

Halqara konferentsiyada Qırımtatar halqı Meclisini Refat Çubarov temsil etti, çünki “Milliy mensüpligi boyunca sürgün etilgen şahıslarnıñ aqlarını ğayrıdan tiklev aqqında” Qanun leyhası iyün 6 künü Ukraina Yuqarı Şurasında diñlenmesi planlaştırılğanı sebebinden Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi, Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilev anda bulunması kerek edi. “Kommunizm cinayetleri. Neden eñ çoq iş Avropağa tüşe?”meselesi boyunca munaqaşa başlanğanda söz alğan Refat Çubarov böyle dedi: “Çıqış vaqtı sıñırlı olğanından dolayı eki qısqa qaydım bar.

Birincisi. Halqara konferentsiya kâtibiyetine kommunist rejiminiñ çoqyıllıq siyasiy mahbüsı, şimdi ise Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi, Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilevniñ hayırlavını taqdim etem.

Ekincisi. Sürgünlikten öz tarihiy Vatanına qaytmaqta olğan qırımtatar halqına yardım etmekni sabıq sovet cumhuriyetleri içinden yalıñız Ukraina boynuna alsa da, o da mustaqalliginiñ 20 yılı içersinde qırımtatar halqı aqlarınıñ ğayrıdan tiklenmesi yolunda iç bir qanun qabul etmedi. “Neden Avropa er kesten ziyade iş yapmalı?” sualine cevap olaraq, şunı aytmaq isteyim – halqara cemaatçılıqnıñ bivasta iştiraki ve yardımı olmadan qırımtatar halqınıñ aqlarını tiklevde adaletke irişmek zor olur. Demek, Ukraina ve qırımtatarlar halqara cemaatçılıqnıñ yardımına muhtaclar. Avropa Birligi azaları olğan devletlerni celp etüvniñ usullarından biri qırımtatarlar teklif etken Halqara forum olabilir. Ve biz eminmiz ki, Avropa Birligi devletleriniñ qırımtatar halqı aqlarınıñ ğayrıdan tiklenilmesine qoltutuvı Ukrainanıñ Avropağa qatıluv maqsadına uyğun olur”.

Bunıñ kibi de Refat Çubarov konferentsiya iştirakçilerinen Qırımtatar halqı Meclis i ve Avropa Şurası azaları olğan devletlerniñ insanlıqqa qarşı cinayet sebepleri ve aqibetlerini ögrenüvnen oğraşqan milliy qurumları arasında doğrudan-doğru işbirlik qurmaq aqqında añlaştı.