Menu 
Aqmescitte Umumavropa natsizm ve stalinizm qurbanlarınıñ hatıra künü çerçivesinde er yılı keçirilgen miting olıp keçti
23 Avgust 2013
Avgust 23 künü Aqmescitniñ Salğır bağçasında Umumavropa natsizm ve stalinizm qurbanlarınıñ hatıra künü çerçivesinde qırımtatar halqı sürgünliginiñ qurbanları hatırasına bağışlanıp er yılı keçirilgen miting olıp keçti.
Milliy Meclisniñ 2011 senesi avgust 8-de alğan qararını eda eterek, bunıñ kibi de OSCE Parlament Assambleyasınıñ 2009 senesi iyül 3-teki “Bölüngen Avropanı birleştirüv: 21 asırda OSCE regionında insan aqları ve vatandaşlıq serbestligini taqdirlev” qararına binaen ve kommunist ve natsist rejimlerinden eziyet çekken Avropa halqları qurbanlarınıñ hatırasını añaraq, Qırımtatar halqınıñ Meclisi 2009 senesi avgust 23-ten başlap er yılı Aqmescitte çeşit siyasiy ve cemaat teşkilâtı vekilleriniñ iştirakinde matem mitingini teşkilâtlandıra.
Milliy Meclis teşkil etken işbu, natsizm-stalinizm qurbanlarınıñ hatırasına bağışlanğan mitingde bu yılı 500-ge yaqın insan qatıldı. .
Miting iştirakçileri arasında Meclis azaları, regional ve yerli meclislerniñ, Ukraina halq partiyası. Ukrain milletçileriniñ kongressi, Qırımnıñ ukrain cemiyeti, “Krimska pravitsâ” cemaat teşkilâtlarınıñ, qırımtatar ve ukrain cemaat teşkilâtlarınıñ vekilleri, qırımtatar halqı milliy areketiniñ veteranları, yaşlar ve ana-babalarınen kelgen balalar da bulundılar.
Aktsiya iştirakçileriniñ qolunda milliy qırımtatar ve devlet bayraqları, siyasiy ve cemaat teşkilâtlarnıñ simvolikası, bunıñ kibi de rus, ukrain, ingliz ve qırımtatar tilinde yazılğan “23 avgust – natsızım ve stalinizım qurbanlarının butünavropa hatıra kunü. Kütleviy sürgünlıkler ve aqsız olüm cezası qurbanları aqqında hatıra saqlamaq kunüdır” – “23 serpnâ – Zagalnoyevropeyskiy Den pam’âtі jertv stalіnіzmu і natsizmu v іm’â zberejennâ pam’âtі pro jertvi masovih deportatsіy і strat” – “On the 23 of August the whole Europe commemorates the Day of the victims of the Nazism and Stalinizm in order to save the memory of the victims of mass deportations and political executions”, “Net vozrojdeniyu totalitarnıh rejimov!”, “Stalinizm – faşizm” kibi şiarlar bar edi.
Mitingni dua ile Qırım musulmanlarınıñ müftisi acı Emirali Ablayev açıp, duadan soñ böyle dedi: “Aradan bu qadar çoq yıl keçmesine baqmadan cemiyetimiz qanlı rejimler tarafından yapılğan zulumnı unutmay. Biz adaletli olmamız, diger insan ve milletlerniñ qasevetlerini añlamaq kerekmiz. İnsaniyetli olmağa borclumız”.
Ondan soñ Meclis kâtibiyetiniñ başı Zair Smedlâyev çıqışta bulundı: “Biz mında natsist ve stalin kommunist rejimleri qurbanlarınıñ aydın hatırasını añmaq içün toplandıq, – dep başladı öz çıqışını Zair Smedlâyev. – Bugün biz totalitarizm qaralanğanını körmeymiz, aksine parlament içinde qırımtatar halqı aqaret etilgeniniñ şaatı olamız. Millionlarnen insanlarnı qurban etken kommunistler cevapkârlıqqa çekilmek yerine başqa halqlarnı aqaretlep, bizge nasıl yaşamaq kerekligini ögretecek olalar. 20 asır cinayetçilerini “aqlamağa” tırışalar.
Bu sözlerden soñ miting iştirakçileri “KPSSke ayıplar olsun”, “Kommunistlerni mahkemege”, “Mogilöv – istifağa!”, “Mogilöv Qırımdan def ol!” dep qıçırdılar.
“Bugün Qırımnıñ baş naziri o qatillerniñ sözlerini tekrarlay ve 1944 senesi sürgünligini maqulley. O halqımızdan daa afu soramadı, bugün ise demokratiya aqqında laf ete, halqımıznı yaşamağa ögretmege tırışa. Bundan da ğayrı, Qırım ükümetiniñ başı etnik temizlevler keçire, – dedi Z. Smedlâyev. – Baqıñız, ükümette çalışqan qırımtatarlarnıñ sayısı ne qadar eksildi, baqıñız kimlerni o işke ala – bizim halqımıznı hiyanetlikte suçlağanlarnı ala. Akimiyet vekilleri sanki faşizmge qarşı küreşeler, asılında ise onıñ ğayrıdan tiklenmesi içün areket eteler. Bu areketler avropa demokratik degerliklerine zıttır”.
Mitingde Ukraina vatandaşlarınıñ parası esabına çıqarılıp, halqımıznı aqaret etken kitaplar mevzusı da köterildi. “Men tekrar aytam – Ukraina Telükesizlik hızmeti böyle malzemelerniñ olmağanı aqqında reddiye bildirmek kerek. Bu hasta insannıñ uydurma ve hayallarıdır”, – dep qayd etti Meclis kâtibiyetiniñ başı.
Söz nevbeti Ukrain milletçiler kongressi Qırım bölüginiñ başı Vasiliy Ovçarukqa berilgende o, “halqlarnıñ afızasından o deşetli zaman iç silinmey, kommunizm, faşizm cellâtları insanlıqqa qarşı yaptığı cinayetlikler unutılmay. O cellâtlar kendilerini kene de buyruq bermek, olarğa qarşı çıqqanlarnı yoq etmek aqqınıñ saibi belleyler”, dedi.
Meclis tışqı alâqalar bölüginiñ başı Ali Hamzin öz nevbetinde qırımtatar halqınıñ cesürligine ayrette qalğanını aytıp, 2011 senesi Vışegrad gruppası temelinde qurulğan avropa vicdan ve hatıra platforması natsizm-stalinizm qurbanlarına bağışlanğan mitingge qoltutqanını haber etti.
“Bundan da ğayrı 2012 senesiniñ baarinden Meclis şu teşkilâtnıñ azası oldı. Şunı qayd etmek isteyim ki, onıñ terkibine devletler kire, – devam etti Hamzin. – Biz akimiyetke, Qırım baş naziri A. Mogilövnıñ areketlerine açuvlanamız. Ya o asılında kim ki? Sovetler zamanında kommunist edi, öyle de olıp qaldı”.
Meclis reisinini birinci muavini, Dünya qırımtatarlar kongressiniñ prezidenti Refat Çubarov mitingde çıqışta bulunırken, dedi ki cemiyet ne qadar adaletlik olğanını istese de, eger devlette totalitar rejim aqibetlerini yoq etmek yani rejim cinayetliginden zarar körgenlerniñ aqlarını ğayrıdan tiklegen qanunlar olmasa adalet de olmaz.
“Ukraina devletiniñ vazifedar şahısları ne qadar Vilnüs deklaratsiyasına uyğun iş körgenlerini söylemesinden, qırımtatarlarnıñ aqlarını ğayrıdan tiklegen qanun qabul etilmegence bu sözler samimiy degil”, – dedi Qırım Yuqarı Şurasınıñ deputatı R. Çubarov.
Cümleden, Çubarov şunı da qayd etti ki, soñki vaqıtta Qırımda öyle bir vaqialar yüz berdi ki, angilerinden soñ milletlerara dava, nefret qozğalğanı içün cinaiy cevapkârlıqqa çekilmeli .
“Bu areketlerge iç bir türlü qanuniy çare körülmedi. Bundan da ğayrı, ne Mogilöv, ne Konstanitnov, ne Plakida atta ağzaki şekilde bile bu areketlerni qaralamadılar, – dedi Çubarov ve qırımtatar halqını aqaret etken Rusiyeniñ Qırımdaki baş konsulı Andreyevniñ vazifesinden boşatılmasına ve cumhuriyet tışına çıqarılmasına em de Rusiye Tışqı işler nazirliginiñ afu soramasına da özü irişkenini hatırlattı.
O, şunı da qayd etti ki, ta ki vazifedar şahıslar böyle allarda indemez ekenler, cinaiy rejimni qaralağanları sahtedir. Miting devamında Çubarov rusiyeli aktör Aleksey Panin Qırımda bulunırken qırımtatar halqını aqaret etip, qırımtatarlarnı ğarip ve faqır dedi, 1944 senesi Stalin halqnı tamamile yoq etmegenine yazıqsındı.
“İnformatsion alan eki künden berli ziy-çuv oldı. Em yalıñız Ukraina ve Qırımda degil, qomşu devletlerde de. Qomşu memleketten kelgen bir soytarı bir çoqlarnıñ, şu cümleden akimiyet vekilleriniñ de, miylerinde olğan şeylerni seslendirdi, – devam etti Çubarov. – Bu aktör dedi ki “Stalin atıp yetiştirmegen tatar, Qırımğa qaytıp, çatıştı. Perevalnoye yolundaki tereklerni kördiñizmi? Er bir tatarğa birer terek”. Bir tasavur etiñiz, o şu tereklerde başqa millet mensüpleri asılğanları aqqında aytsa nasıl seslenir ediler. Qocaman bir qavğa qopar edi. Lâkin bugünde-bugün Qırım ükümetiniñ başı A. Mogilövdan bu munasebetnen ses-soluq çıqmadı”. Çubarovnıñ qayd etkenine köre, Qırım ükümetiniñ organları ve olarnıñ vekilleri Qırım cemiyetiniñ çeşit qısımlarına farqlı yanaşsalar, Qırımda olarnen beraber ne qurmaq, ne yaratmaq mümkün ki?
Çıqışınıñ soñunda Meclis reisiniñ birinci muavini dedi ki, biriniñ aqqı digeriniñkinden üstün olmaz, qaar-qasevet de yabancı olmaz. “Amma bunı añlamasalar, tekrar-tekrar tırnavuçqa basarlar, – dep saya Çubarov. –Sözlerden işke keçmek vaqtı kelgenini añlap başladılar, qanun ve uquq bizim tarafımızdalar”.
Refat Çubarov Rusiyeli aktör Aleksey Panin öz sözleri içün Ukraina qanunlarına köre cevap bermesini, Ukrainağa kirmesi yasaqlanmasını talap etti. Mitingde milliy areket veteranları Veciye kaşka, Şefiqa Konsul, Qurultay delegatları, ukrain teşkilâtlarınıñ vekilleri sözge çıqtılar.
Mitingniñ soñunda informatsion piket QARARInıñ leyhası oquldı ve birağızdan maqullengeni alda qabul etildi.
