Kıyivde qırımtatar halqınıñ genotsid fedalarınıñ hatırasını añdılar

19.05.2025

Kıyivdeki Barışıq şeer bağçasında yerleşken Qırımtatar halqınıñ genotsid fedalarınıñ Hatıra abidesi yanında mayıs ayınıñ 18-nde sürgünlikniñ 81-nci yıllığına bağışlanğan matem tedbiri olıp keçti.

Tedbirde Ukrayina Prezidenti Ofisiniñ reisiniñ muavini Olena Kovalska, Ukrayina Yuqarı Şurası reisiniñ birinci muavini Oleksandr Korniyenko, Medeniyet ve strategik kommunikatsiyalar naziri Mıkola Toçıtskıy, Ukrayina tış işler naziriniñ muavini Yevhen Perebıynis, Ukrayina devlet hızmetiniñ qavmiy siyaset ve vicdan serbestligi meseleleri yolbaşçısı Viktor Yelenskıy, qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov, Türkiye Cumhuriyetindeki Ukrayinanıñ fevqulâde ve itibarlı elçisi Nariman Cemilev, Ukrayina Prezidentiniñ Qırımdaki Temsilcisi Olğa Kuşko, arbiy hızmetçiler, medeniyet erbapları, qırımtatar cemaatınıñ vekilleri ve çetel memleketlerniñ diplomatik müessiseleri iştirak ettiler.

Ukrayina Prezidenti Volodımır Zelenskıy adından Hatıra abidesine çiçekler qoyuldı ve lampalar yaqıldı. Merasimde iştirak etkenlerniñ episi de qatnadı.

Ukrayina Prezidenti Ofisiniñ reisiniñ muavini Olena Kovalska öz çıqışında qayd etti ki, aqiqiy tarihiy adalet alâ daa tiklenilmedi, qırımtatar halqı yaşatqan genotsid faciası ise bugün de devam ete. Onıñ aytqanına köre, 1944 senesi yapılğan yaramazlıq keçmişte qalmadı – onıñ yañı ifadesi 2014 senesi Qırımnıñ işğali oldı.

“2014 senesi Rusiye, yañı imperiya kibi, Qırımnı kene işğal etti, repressiyalar ameliyatını yañıdan başladı. Qırımtatarlar kene rejimniñ maqsadına çevirildi: Meclis yasaq etildi, faalcilerniñ taqip etilüvi devam ete, zorbalıqnen ğayıp etüvler, uydurılğan davalar, qanunsız ükümler. İşğal etilgen Qırımda siyasiy taqiplerniñ 60%-den çoqusı qırımtatarlarğa qarşı yapıla. 81 yıl evelsi olğanı kibi, qadınlar aqaylarını, oğullarını, qardaşlarını iman, ümüt ve itibarnen bekleyler. Olar basqıncılıqtan peyda olğan küçniñ canlı timsali olalar”, – dedi Olena Kovalska.

Ukrayina Yuqarı Şurası reisiniñ birinci muavini Oleksandr Korniyenko qayd etti ki, Yuqarı Şura qırımtatar halqınıñ genotsidi daa çoq dünya memleketinde tanılsın dep, daa çoq tırışacaq:

“Yuqarı Şura er yıl dünya parlamentlerine muracaat ete, amma, teessüf ki, soñki 11 yıl devamında bu muracaat eki qısımğa bölündi: biri 81 yıl evelsi olğan facia aqqında, ekincisi ise – şimdi devam etken yañı facia aqqındadır”.

Daimiy Temsilci Olğa Kurışko öz çıqışında, bu sene ilk sefer matem tedbirleri keçirilgen Hatıra abidesine qoyulğan timsallerni añlattı:

“Siz abidede üç qısım köresiñiz: 1783 senesi – Qırım yarımadasınıñ ilk ilhaqı, bundan soñ Rusiye imperatorlığınıñ zapt etüv siyaseti başlandı, onı 1944 senesi Şuralar Rusiyesi devam ettirdi, o vaqıt bütün qırımtatarlar Vatanından sürgün etilgen edi, ve 2014 senesi”.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov er yıl Ukrayinada ve dünyada qırımtatar halqınıñ genotsid fedalarınıñ hatırasını añğan, adalet, serbestlik ve menlik oğrunda küreşine qol tutqan er keske teşekkürler bildirdi. O, genotsidniñ tanılması tek tarihiy aqiqatnıñ tasdıqlanması degil, aynı zamanda kelecekte bunıñ kibi facialarnıñ olmaması içün müim bir vasta olğanını qayd etken beyanatnı oqudı – hususan şimdi, qırımtatar halqı, onıñ aqları ve medeniy kimligi Rusiye tarafından Qırım işğali şaraitinde kene telükege oğradı.

“Adaletli barışıq ve qırımtatar halqınıñ aqlarını tiklevniñ tek yolu: Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar şeeriniñ işğalden azat etilmesidir; Ukrayinanıñ halqara seviyede tanılğan sıñırlarında topraq bütünliginiñ ğayrıdan tiklenüvi; tamır qırımtatar halqınıñ öz-özüni belgilev aqqını yerine ketirüv ve Qırım toprağında yaşağan bütün Ukrayina vatandaşlarınıñ aq ve serbestligini temin etüv şekli olaraq suveren Ukrayinanıñ terkibinde qırımtatar halqınıñ milliy-topraq muhtariyetiniñ meydanğa ketirilüvi; vaqtınca işğal etilgen Qırımda qırımtatarlar ve Ukrayina vatandaşlarına qarşı cinayetler yapqan er kesni mesüliyetke çeküv; 1944 senesiniñ sürgünliginiñ genotsid aktı olaraq halqara toplulıq tarafından tanılması”, – dep Meclis reisi qayd etti.

Barışıq şeer bağçasında bir kün devamında sürgünlik, qırımtatarlarnıñ tarihı ve medeniyeti aqqında vesiqalı filmler numayış etildi, “Serbest Qırımğa mektüpler” aktsiyası keçirildi, onıñ çerçivesinde Qırım siyasiy mabüslerine destek mektübnii yazmaq mümkün edi, malümat sergisi de bar edi.