Refat Çubarov: «Qırımdaki müim tarihiy vaqialarnıñ ebediyleştirilüvi Qırım cemiyetini bölmemek kerek»

2013 senesi sentâbr 11 künü Meclis yolbaşçıları ve kütleviy matbuat vastaları, icadiy birleşme, tarihçılarnıñ körüşüvi olıp keçti

Körüşüv “Qırım tarihını sahteleştirüv boyunca maqsadlı areketler ve tarihiy aqiqatnı qorçalav vazifeleri” mevzusına bağışlandı.

Körüşüvni açqan Meclis reisiniñ birinci muavini Refat Çubarov körüşüvniñ esas maqsadı “menfaatdar şahıslarnıñ Qırım tarihını sahteleştirüv boyunca maqsadlı areketleri” aqqında fikir paylaşmaqtan ibaret, dep añlattı.

Refat Çubarovnıñ fikirince Qırımnıñ tamır halqı sürgünlikte bulunğan yıllarda Qırım cemiyetine aşlanğan qırımtatarlarğa qarşı uydurmalarnı canlandırmağa tırışuvnen bir sırada Qırım ükümetiniñ faal qoltutuvında yañı uuydurmalar yaratılmaqta. Olarnıñ maqsadı ise Qırım cemiyetini parçalamaqtır.

Qırımda qızğın seslenüvlerni qozğağan soñki vaqıttaki fesatlarnı(Rusiye seraskeri Petr Lassiniñ hatıra nişanını qoyuv, Aqmescitte Stalinge bağışlanğan serginiñ açılması, “Şarqiy Qırım hatıra kitabı”nıñ neşir etilmesi, “Krasnıy” sovhozında yerleşken kampnı ebediyleştirüvge akimiyetniñ bir taraflı yanaşması ve ilâhre) qayd eterek Refat Çubarov media vekilleri, icadiy teşkilât ve tarihçılarnıñ diqqatını tarihiy aqiqaitnı qorçalavnıñ müimligine celp etti.

Meclis Kâtibiyetiniñ başı Zair Smedlâyev Tavrida Merkeziy müzeyinde “Krasnıy” sovhozında yerleşken kamp qurbanlarınıñ hatırasına qoyulacaq abideler sergisinden çekilgen fotoresimlerni kösterdi. Yarışqa taqdim etilgen leyhalarnıñ episinde faqat bir dinniñ – pravoslavlarnıñ simvolikası mevcut, albu ki “Krasnıy” sovhozındaki kampta çeşit millet ve dinlerge mensüp olğan mahbüsler olğan.

Bundan da ğayrı körüşüv iştirakçileri şunı da qayd ettiler ki, “Krasnıy” sovhozında yerleşken kampnıñ ebediyleştirüv meselesi al etilgende areket dönümi pek tarlaştırılğan, albu ki kamp em sovetler akimiyeti devrinde, em faşistler zaptı vaqtında çalışqanı bellidir. “Yarışqa faqat bir dinniñ – pravoslavlarnıñ simvolikası(kilse, haç) mevcut leyhalarnıñ taqdim etilmesinen iç razı degilmiz, – dedi Z. Smedlâyev. – Biz bütün diniy konfessiyalarnıñ simvollarını qullanmaq ya da iç birisinden qullanmamaq kerek, dep sayamız” Meclis reisiniñ muavini Remzi İlyasov öz nevbetinde cemaatçılıq meydanğa kelgen vaziyetten telâşlanğanını bildirip, Zair Smedlâyevniñ fikirine qoltutqanını ayttı.

Bunıñ kibi de o, iyün 22 künü Aqmescitte Ebediy alevge çeçekler qoyulğan vaqıtta anda Stalin portretleri de qoyulğanını hatırlatıp, cumhuriyet ükümeti demokratik devletke aslı kelişmegen insanğa zıt rejim teşviq etilgenini qayd etti. “Bu, bizim cemiyetimiz arasına şına qaqacağını bile turıp yapılğan böyle areketler ep çoqlaşa ve cezasız qala”, – dedi R. İlyasov.

“Avdet” gazetasınıñ baş muarriri Şevket Qaybullayev körüşüv iştirakçilerine muracaat etip, cemi, milliy mensüpliginden qatiy nazar, Qırım cemaat teşkilâtları adından açıq mektüp yazmaqnı ve bu işke totalitar rejim qurbanlarınıñ hatırasını saqlav yolunda faaliyet köstergen nufuzlı Avropa teşkilâtlarını da celp etmekni teklif etti.

Tarihçı Gülnara Bekirova körüşüv iştirakçileriniñ diqqatını qırımtatarlar tarihşınaslıq mektebini inkişaf ettirüv boyunca muntazam sürette iş alıp barmaq kerekligine celp etti. Tarihçınıñ fikrince al-azırda institut ve universitetlerde tarih iliminiñ bütün yönelişlerinde mütehassıslarnı azırlamaq zarurdır.

Meclis reisi Mustafa Cemilev çıqışta bulunğan körüşüv iştirakçileriniñ fikirlerine qoşulıp, sovetler akimiyeti ve faşizm devrindeki kamplarnıñ qurbanları hatırasına qoyulacaq abidede epsi dinlerniñ temsilleri olmaq kerek ya da iç birisiniñki olmamalı, dedi. “Men bilem ki, abide qurucılığı boyunca teşkiliy komitet meydanğa ketirildi, lâkin onıñ erkânına iç bir qırımtatarı kirsetilmedi”. – ilâve etti Mustafa Cemilev.

Bunıñ kibi de Mustafa Cemilev emin ki, abidede vaqıt belgileri de deñiştirilmeli. “Çünki ta 1942 senesinden evel de anda insanlarnı yoq ettiler. Eger stalin ve faşist rejimleri öldürgen insanlarnıñ sayısı teñeştirilecek olsa, Stalin rejimi devrinde ziyade adam yoq etilgendir”, – dedi Mustafa Cemilev.

Körüşüvde yeudiy ve qırımçaq cemiyetleriniñ vekilleri de çıqışta bulundılar. Olar aytılğan sözlerge qoşularaq Qırım halqları tarihınıñ bozulmasına yol bermemek kerek, dediler.

“QHA” İA direktorı Gayana Yüksel “Qırımda olıp keçken bütün vaqia-adiselerge acele ve iç keçiktirilmeden seslenmek zarur, er bir insan bu işni öz vekâletligi, bilgi ve imkânları çerçivesinde yapmalı”, dedi.

Körüşüvge yekün çekerken Refat Çubarov seslendirilgen fikir ve mulâazalardan hulâsa çıqarıp, “Krasnıy” hocalığında kamp boyunca Ukraina Telükesizlik hızmeti ve İçki işler nazirligine keniş arhiv malümatlarnı taqdim etmek boyunca sorav yapılacağını qayd etti.

Meclis reisiniñ muavini Remzi İlyasov ve Meclis Prezidiumınıñ azası Safure Kacametovağa “Qurultay-Ruh” fraktsiyası adından Qırım Yuqarı Şurasına “Krasnıy” sovhozında yerleşken kamp qurbanlarınıñ hatırasına abide qoymaq boyunca qararğa deñişmeler kirsetüv aqqında muracaat azırlamaq avale etildi.

Toplaşuv iştirakçileri Qırımdaki müim tarihiy vaqialarnı ebediyleştirüv meseleleri boyunca açıq mektüpnen çıqışta bulunıp, onı Qırım cemaatçılığı vekillerine imzalamaqnı teklif etmek qararını aldılar.