Litvaniya tatarları öz medeniyetini Qırımta tanıttılar

14 Iyün 2013

2013 senesi iyün 14 künü Qırımda Litvaniya Cumhuriyeti künleri– Litvaniya Cumhuriyeti Avropa Şurasında reisligi munasebetinen tantanalı tedbirler başlandı.

Bağçasaraynıñ “Devlet-Saray” tarihiy-medeniy kompleksindeki “Larişes” Qırım tarihiy müzeyinde ötkerilgen tantanalı açılış merasiminde Milliy Meclis reisi, Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilev, reisniñ birinci muavini, Bütündünya qırımtatarlar kongressiniñ prezidenti Refat Çubarov, “Larişes” Qırım tarihiy müzeyiniñ direktorı Güliver Altın, Litvaniyanıñ Ukrainadaki Elçiliginiñ medeniyet meseleleri boyunca attaşesi Dayva Dalşene, Milliy Meclisniñ Litvaniyadaki temsilcisi, Litvaniya tatarlar cemiyetiniñ başı Adas Yakubauskas, Bağçasaray rayon devlet memuriyetiniñ reisi İlmiy Ümerov ve Qırım cemaatçılığınıñ çoqtan-çoq vekilleri iştirak ettiler.

Tantanalı tedbir çerçivesinde belli litvaniyalı fotoressam Gentares Çesonisniñ “Ömür levhaları” sergisi açıldı, litvaniyalı tatarlarnıñ ömüri aqqında “Men tatar mırzalarınıñ nesilindem” adlı vesiqalı film numayış etildi ve soñra meşur mütefekkir İsmail Gasprinskiy qabirine çeçekler qoyulıp, dua oquldı. Bundan soñ Halqara klubnıñ “Devlet-Sarayda körüşüv” meclisi başlandı.

“LitvaniYA Cumhuriyetiniñ künleri Qırım tarihında emiyetli bir vaqiadır, – dedi Meclis reisi Mustafa Cemilev. – Qırım ve Litvaniya arasında mesafe bayağı uzaq olğanına rağmen bizim halqlarımıznı pek eski ve dostane alâqalar bağlamaqta”. Meclis reisiniñ sözlerine köre Litvaniya sovet qoşunlarınen sarılıp alınğanda vaziyet pek mürekkep oldı ve bu vaqıtta qırımtatarlar anda ellerinden kelgen yardımlarını yolladılar. “Aqılımda, nasıl Litvaniyanıñ baş naziri “kendisi pek zor alda bulunğan qırımtatar halqınıñ bahşışı bizler içün Amerika qurğan bir qaç zavoddan da qıymetlidir”, degen edi”, – hatırladı M. Cemilev.
“Larişes” müzeyiniñ tesisçisi Güliver Altın musafirlerni selâmlar eken, mezkür tedbir Qırım cemiyeti içün pek müim emiyetke malik olğanını qayd etip, Qırım ve Litvaniya arasında daima tarihiy ve medeniy bağlar mevcuttır, dedi.

Litvaniyanıñ Ukrainadaki Elçiligi adından medeniyet meseleleri boyunca attaşe Dayva Dalşene çıqışta bulunırken, cümleden böyle dedi: “Bizim içün bu vaqia eki qat emiyetlidir, em Litvaniya Cumhuriyeti künleri, em Litvaniya tatarları medeniyeti künleridir. Litvaniyadaki tatarlar cemiyeti Şarq ve Ğarpnıñ qadimiy bağları, Litvaniya ulu knâzlığında barışıqlıq içinde yaşağanlarını unutmaylar. Litvaniya tatarlarınıñ öz milliy adetlerine sadıq qalğanları ve yañı Vatanlarına sayğı beslegenlerini bilemiz”. Bunıñ kibi de Dalşene hanımefendi böyle körüşüv ve medeniy tedbirlerniñ devamı olacağına ümüt bildirdi.

Öz nevbetinde Meclis reisiniñ birinci muavini Refat Çubarov da asırlarca devam etken qaviy bağlarnı qayd etip, belli bir zaman keçtikçe qadimiy Bağçasaraynıñ toprağında yüz yıllarnen sıqı bağlı olğan halqlarnıñ iştirakinde tedbirler keçirilecegine eminligini bildirdi. “Litvaniya ulu knâzlığı, Qırım hanlığı ve Osmanlı imperiyası öz siyasiy ve medeniy munasebetlerinde aynı Bağçasarayda qarşılaştılar”, – dedi Çubarov.

Milliy Meclisniñ Litvaniyadaki temsilcisi, Litvaniya tatarlar cemiyetiniñ başı Adas Yakubauskasnıñ aytqanına köre bu kerçekten de tarihiy bir vaqia. “Biz içün ğayet eyecanlı bir daqqalar, – dedi o. – Çoq yıllar keçken soñ litvaniyalı tatarlar tarihiy vatanlarına keldiler”. A.Yakubauskas hatırlattı ki, nasıl ki qırımtatarlar içün mayıs 18 matem künü olsa, litvaniyalılar içün iyün 14 aynı böyle kkundir, çünki şu künü litvaniyalılarnı Sibirge sürgün ettiler.

Litvaniya tatarlarınıñ “İlsu” adlı Folklor ansambli tedbirni ayrıca yaraştırdı.

Şunı da qayd etmeli ki, Litvaniya Cumhuriyeti künleri çerçivesinde medeniy aktsiyalar Qırımnıñ diger şeerlerinde de ötkerilecek.

Şunı hatırlatmalı ki, Litvaniya Cumhuriyeti künlerini “Larişes” müzeyinde keçirmek boyunca añlaşma Litvaniya Cumhuriyetiniñ Ukrainadaki Toluvekâletli ve Vefqulade Elçisi Pâtras Vaytekunas ve “Larişes” müzeyiniñ tesisçisi Güliver Altın arasında 2012 senesi noyabr 12-de imzalanğan edi.