İslâm medeniyetine bağışlanğan yarış

25-noyabrde Aqmescitte “Alraid” Bütünukrain teşkilâtlar birleşmesiniñ binasında İslâm dini medeniyetiniñ esaslarına bağışlanğan  yarış ötkerildi. Yarışqa milliy mekteplerde ve medreselerde tasil alğan balalar qatnaştılar.

Bu merasimniñ teşkilâtçıları milliy tasil inkişafı saasında faallik köstergen “Maarifçi” ve medeniyetimizni ileritmesinde yardım etken “Alraid” birleşmeleri oldılar.

Şu künü “Alraid”niñ büyük zalında  Kezlev, Sudaq, Bağçasaray, Bağçasaray rayonınıñ Alma-Tarhan, Büyük-Onlar, Canköy rayonınıñ Qalay, Qarasuvbazar, Zuya, İçki qasabasındaki milliy mekteplerden talebeler ve olarnıñ müdir ve ocaları keldiler.

Yarış teşkilâtçıları musafirlerni sıcaq qarşılap, olarğa eki basamaqtan ötkerilecek yarışta muvafaqiyetler tilediler. Qayd etmeli ki, dostane müitte alıp barılğan bu tedbirde talebeler özlerini sıqılmayıp, alıp bardılar.

Tedbir duanen başlandı. Duanı Qalay medreseniñ talebesi Enver Lümanov oqudı.

Oca ve talebelerni selâmlağan “Maarifçi” birleşmesiniñ reisi Safure Kacametova yarış nasıl alıp barılacağını qısqadan aytıp, yaqında çıqqan “İslâm medeniyetiniñ esasları” kitabı dünya yüzü körgenini bildirdi. Safure oca endiden başlap, bu kitap mektep ocaları ve talebeleri içün faydalı qullanma olacağını qayd etip, balalarğa yeñişlerge irişmekni tiledi.

Balalarnıñ İslâm saadaki bilgilerini itibarlı jüri teşkerdi. Onıñ eyyetine ocalar Seyran Üseinov, Şevket Yunusov, Remziye Ametşayeva, Qırımtatar yazıcılar birliginiñ reisi Riza Fazıl, Qırım Müftiyatınıñ vekili Arsen Alçikov, “Alraid” birleşmesiniñ vekilleri Seyran Arifov ve Müslim Dervişev  kirdiler. Jüri reisi professor, “İslâm medeniyetiniñ esasları” kitapnıñ tertip etkenlerden birisi Muyedin Hayruddinov oldı.

Eki basamaqtan ibaret olğan yarışta talebelerniñ tek İslâm esasları taraftan degil de, logika, coğrafiya, biologiya ceetten bilgileri sınaldı. Yarışnıñ birinci basamaqta 27 talebe iştirak etti. Ekinci basamaqqa tek 11 balağa keçmege qısmet oldı. Olardan ise, testlerniñ cevaplarına köre, üç ğalip saylandı.

Jüri azaları orta tasil mekteplerde ve medreselerde oquğan talebelerniñ din boyunca bilgileri ayırılğanını qayd etip, kelecekte bu meseleni köz ögüne alacaqlarını bildirdiler.

Bundan soñ yarışqa yekün çekildi, ğalipler ilân etildi. Birinci yerni Qalay milliy mektebiniñ talebesi Enver Lümanov aldı. Ekinci yerniñ saibi de Qalay mektebiniñ talebesi Tair Orazaliyev oldı. Üçünci yerge ise Bağçasaray rayonındaki Alma-Tarhan milliy mektebiniñ talebesi Medine Mustafayeva nail oldı. “Alraid”niñ Qırımdaki reisi Muhammad Taha ğaliplerge qıymetli bahşışlar taqdim etti. Kompyuter-planşetler, elektron kitaplar, riaziyat, fizika ve biologiya fenleri boyunca programma teminlevlerden ibaret komplektler talebeler içün kerçekten de degerli ediyeler oldılar. Ğalipler yarışnı teşkilâtlandırğan insanlarğa samimiyliknen büyük teşekkürlerni bildirdiler.

Teşkilâtçılar yarışta iştirak etken balalarnıñ bilgi seviyesi yahşı derecede olğanını qayd etip, er birine qıymetli bahşışlar – İslâm aqqında faydalı kitaplarnı bağışladılar.

Qayd etmeli ki, yarışta talebelerniñ eyecanlanğanı, ebet, sezildi. Amma jüri, teşkilâtçılar tarafından yaratılğan sıcaq, yahşı müit sıqılmayıp, olarğa öz bilgenlerini köstermege imkân yarattılar.

İslâm medeniyeti dersleri balalarımızda imannı pekite

Yarışnıñ ğalibi Enver Lümanov öz teessuratlarnen bölüşti:

Men bu yarışnı teşkil etkenlerge büyük teşekkür bildirmege isteyim. Alla episinden razı olsun. İnşalla, Alla bizge epimizge cennet nasip etsin.

Qalay mektebiniñ müdiri, eki birinci yerni qazanğan talebelerniñ ocası Nariman Reşitov böyle fikirlerni ayttı:

Bizim mektebimizde İslâm medeniyeti esasları boyunca meşğuliyetler üç yıldan ziyade alıp barıla. Qayd etmeli ki, bunıñ teşebbüsçileri ana-babalarnıñ özleri oldılar. İşte, “Bismillâ”, dep başladıq. Er afta yarım saat devamında talebelerimizge İslâm medeniyetini ögretemiz. Ders bizim oquv planımızğa kirsetildi. Derslerge istegen balalar qatnaylar.

Meşğuliyetlerni Aqmescitte KRİPKOda İslâm medeniyetine bağışlanğan mahsus ötkerilgen kurslarda oquğan ana tili ve edebiyat ocası alıp bara. Yanımızda Qalay medresesi bar. Medrese ocalarını da derslerimizge davet etemiz. Olarnıñ yardımınen derslerimiz daa da meraqlı, faydalı olıp keçe.

Bu derslerniñ emiyetti büyüktir. Birinciden, olar balalarnıñ terbiyesine, ahlâğına müsbet  tesir eteler. Derslerde iman, ana-babağa, büyüklerge ürmet, bilgi ve tasilniñ qıymeti, öz-özüni cemiyette nasıl alıp barmaq aqqında mevzular köterile. Bular episi doğru terbiye bermege bir usuldır. Şunıñ içün talebelerimiz başqa mekteplerde oquğanlardan öz terbiyesi, nizam-intizamınen ayırılıp turalar.

Bu yarışta iştirak etken talebelerimiz Qalay medresesinde tasil alalar. Olar başqa fenlerden de muvafaqiyet ile oquylar. Meselâ, Tair Orazaliyev yaqında KİA (Malaya Akademiya Nauk)da ukrain tili boyunca işni qorçalap, rayon boyunca birincilikni aldı.

Din medeniyetine bağışlanğan dersler mıtlaqa kerek, dep sayam. Olardan biz tek müsbet neticeler köremiz. Onıñ içün milliy mekteplerniñ ocaları bu işke qoltutıp, beraberlikte çalışıp, olğan tecribenen bölüşmek kerekler.

Bu işniñ başında turğan, meseleni Qırım Yuqarı Şurasınıñ deputatı olaraq devlet organları seviyesinde kötergen “Maarifçi” birleşmesiniñ reisi Safure oca Kacametova onıñ emiyetini böyle açıqladı:

Belli ki, er sene biz  — “Maarifçi”, “Alraid” ve  Qırım Müftiyatı birleşip, mekteplerde  İslâm dinimizniñ esaslarına bağışlanğan bir sıra tedbirler teşkil etemiz. Anda çeşit zemaneviy usullar işletilip, talebelerge qısqa videofilmler kösterile, meraqlı şekilde lektsiyalar, körüşüvler alıp barıla. Bu sene ise tedbirlerni başqa şekilde ötkermege, yani yarış teşkilâtlandırmağa qararğa keldik.

Prezidentniñ qararınen rus tilli mekteplerde “Etika verı” adlı kurs kirsetildi, hristian medeniyetiniñ esasları pek teren ögrenilmege başlandı. Mektep müdirleri bu fen içün mahsus saat ayırdılar.

İslâm medeniyetine bağışlanğan dersleri de episi milliy mekteplerde teşkil olunmalı. Bunı çeşit seviyedeki akimiyet vekilleri istemeyip, türlü sebeplerni delil olaraq ketirdiler.

Bu mesele yıllar devamında muzakere etildi, seminarlar teşkil olundı. Niayet, KRİPKOda 200-den ziyade ana tili ve edebiyat ocaları “İslâm medeniyetiniñ esasları” kurslarını keçip, qollarına şeadetnamelerni aldılar. Amma qullanma olmağanı, programmağa kirsetilmegeni içün  meşğuliyetler ötkerilmedi. Qırım tasil vezirliginiñ ilmiy-usuliy keñeşi qarar qabul etken soñ, oquv qullanmanı azırlamağa professor Muyedin Hayrudinovğa buyurıldı. Bu arada çoq işler yapıldı. Birisi qoltutsa, digeri ayaq çaldı. Ne olsa da, İslâm medeniyetiniñ esasları aqqında qullanma neşir etildi. Reskomnats oña sermiya ayıracaq edi, amma para olmağanı sebebinden bu iş toqtaldı. Qullanma “Alraid” birleşmesiniñ maddiy qoltutuvınen dünya yüzü kördi. Birleşmege büyükten büyük teşekkür bildiremiz.

Bu meşğuliyet fakultativ şekilde aftada bir-eki saat ötkerilecek. Dersler milliy mekteplerde ötkerilmege başlağan soñ, rus mekteplerinde oquğan bizim balalarımız içün da bu kurslarnı teşkil etmek epimizniñ boyun-borcumızdır.

Şimdi, inşalla, programmalar yazıldı. Olar kelecek seneden oquv-terbiye ceryanına kirsetilecekler. Vaqıt keçtikçe, belki daa başqa derslikler, yañı qullanmalar çıqar. Belki, ket-kete bu kurs fakultativ olaraq degil de, ders şekilinde keçer. Bu episi ana-babalarnıñ istegine bağlıdır.

Yardımcı vastalar olsa, ders meraqlı ola

Yarış iştirakçileri ile subette bulunıp, olarnıñ fikirleri ve teessuratlarını bildik.

Dina Asi, Sudaq şeeri:

Yarış biraz ağır olsa da, men onı begendim. Men mında tek din boyunca degil de, başqa fenlerden de sualler olacağını bilmedim. Ne olsa da, ekinci basamaqqa keçtim. Maña Qalay medresesinde bir yıl oqumağa qısmet oldı. Şimdi dinniñ esaslarını babam ögrete. Mektepte de dinimizni, Peyğamberimizniñ (s.a.v.) yaşayışı ve faaliyetini ögrenemiz.

Seytabla Arislanov, Bağçasaray şeeri:

Yarışnı begendim. Mektebimizde de öyle tedbirler ötkerilgenini isteyim. İslâm medeniyeti aqqında dersler mıtlaqa kerek. Musulman öz dinini, onıñ tarihını, Peyğamberlerni (s.a.v.) bilmeli. Derslerde körgezmeli qullanmalar, yazma şekilde añlatuvlar, testler olsa, ders daa meraqlı olur, o zaman bu  derske lâqayd olğan talebelerniñ de avesi artar.

Asan Alimov, Qarasuvbazar şeeri:

Berilgen testlerniñ suallerine cevaplarnı tapmaq qolay degil edi, amma musulman bu suallerge cevaplarnı bilmeli, dep sayam. Men medresede oquyım. Derslerni begenem. Ocalarımız bilgili ve öz işini büyük isteknen becereler.

Elzara Beytullayeva, Sudaq:

Ötkerilgen yarış meraqlı ve faydalı oldı. Mektebimizde din boyunca dersler maña bu yarışta iştirak etmege yardım ettiler. İslâm medeniyeti dersleri bizde aftada bir kere ola. Biz sabırsızlıqnen bu künni bekleymiz, çünki Feride ocamız ustalıqnen mevzularnı añlata, dersler meraqlı keçe.

Ekinci basamaqta berilgen bazı sualler qıyın oldı. Yazıq ki, İslâm medeniyeti dersine aftada tek bir ders ayırıla. Onıñ içün bazı mevzularnı teren ögrenmek, oca ile muzakere etmek  içün vaqıt az.