Professor Nikolay Abayev Qırım tarihında Geraylar sülâlesiniñ müim rolüni ögrenmege çağıra

24 Iyün 2011

Qırımtatar halqı Meclisi tışqı alâqalar bölüginiñ başı Ali Hamzin 2011 senesi iyün 22 künü Odessada Tıva Devleot Universiteti felsefe kafedrasınıñ professorı, tarih ilimleri doktorı Nikolay Abayev ile körüşti.

Professor Abayev “Milletler ömüri ve faaliyetinde taqvimiy merasimler” mevzusında keçirilgen Ekinci halqara ilmiy konferentsiya (Odessa etnografik oquvlar)da iştirak etmek içün keldi. İlmiy konferentsiyanı Ukraina Tasil ve ilim, sport ve gençlik nazirligi, İ.İ. Meçnikov adına Odessa milliy universitetiniñ tarih fakulteti, Odessa vilâyet devlet memuriyetiniñ milletler ve din işleri boyunca idaresi ve Ukraina ülkeşınasları birliginiñ Odessa bölügi teşkil ettiler.

Subet devamında Qırımda qırımtatar halqınıñ vaziyetine dair meseleler muzakere olundı. Ali Hamzin Qırımda professor Bernd fon Drosteniñ bulunğanını bildirip, YÜNESKO yetekçi mütehassısı olğan alimniñ ziyareti YÜNESKO bütündünya variyetiniñ cedvelini azırlavnen bağlı olğanı ve belki de bu cedvelge Hansaray da kirsetilir, dedi.

Professor Abayev N.V. faaliyetini türk dünyasınıñ çoqasırlıq demokratik esaslarında alıp barğan Qırımtatar halqı Mecliniñ işine yüksek qıymet kesti. Çingizhannıñ tarihiy asabalığınıñ meşur tedqiqatçısı olğan professor Abayev öz araştırmalarında Qırım ükümdarlarınıñ Geraylar sülâlesiniñ qanuniy devamcılarını çingiziyler olaraq qanunlaştıruv meselesine büyük emiyet bere. “Aynı bu sülâle 15-18-nci asırlarda Qaradeñizboyu regionında geopolitik vaziyetniñ şekillenmesinde oynağan büyük rolü Ukrainanıñ mustaqil devlet olaraq tiklenmesini teminledi”, – dey professor. Abayevniñ fikrince, bir çoq asırlar devamında Qırım hududında çeşit milliy medeniyetlerniñ sintezi olıp, millet asıl oldı. “Qırımtatar halqınıñ millet olaraq şekillenmesinde müim yerni sibriyalı skifler ve Merkeziy Asiyanıñ türk-moğolları tutalar”, – dep qoşa professor.

Subet devamında tedqiqatçı alim “qırımtatarlar Qırım toprağında pek qadim devirlerden yaşap kelgen cemi yani ellinler devrinden ta moğol-tatar devrine qadar yaşağan milletlerden asıl olğanlar”, dey professor. “Geraylarnıñ nesili ve sülâlesi doğrudan-doğru Çingizhannıñ nesilleri olıp, bunıñ kibi de Orta Asiya ve Sayan-Altayda yaşağan ve tamırları sibiriya skifleri ve hunnlarından (Hunnlar – Küneş halqı) başlanğan türk halqları zadekânlarınıñ da şeceresinde yer alğanlar”, dep saya professor Abayev.

Akademikniñ qayd etkenine köre, moğol-tatar halqlarınıñ siyasiy medeniyeti saasında çalışqan şarqşınas alim ve mütehassıslarnıñ fikrince Avraasiya çingiziyler tarihında yalıñız Geraylarnıñ sülâlesi Qırımda 18-nci asırnıñ soñunace ükümdarlıq etkeni müim bir aldır. “Tarihiy ölçülerge köre bu daa yaqında, “tünevin” olğanı kibidir”, – dedi akademik Abayev. “Müimi şunda ki, çingiziyler tarihında iz qaldırğan Geraylar sülâlesiniñ bugünde-bugün saqlanıp qalğan nesilleri belli sülâle Evleri tarafından tanılmaqtalar”, – devam ete alim.

Akademik Çingizhan sülâlesi vekilleriniñ Qurultayını keçirmek teşebbüsinen çıqıp, bu vaqia Avraasiya medeniyetiniñ inkişafında mezkür sülâleniñ tarihiy rolüni ögrenmek içün yañı küçlü siltem olacağına emin. Nikolay Abayev qırımlı tarihçılar Qırımda Geraylarnıñ tarihiy royuni tedqiq etüv işinden çette qalmamaq kerekler, dep saya.

Körüşüvniñ soñunda Ali Hamzin professor Abayevni Qırımğa davet etti.

Malümat: Nikolay Abayev – Tıva devlet universiteti felsefe kafedrasınıñ professorı, tarih ilimleri doktorı, “köçebe” medeniyetler laboratoriyasınıñ müdiri, Rusiye İçtimaiy ilimler akademiyasınıñ ve Nyü-Yorktaki Halqara informatizatsiya akademiyasınıñ akademigi, Rusiye SANGHİ ananeviy büddizm institutı büddiylik felsefesiniñ fahriy doktorı, Tıva Cumhuriyeti Aliy Hural Vekilleri palatasınıñ deputatı, Rusiye içtimaiy ilimler akademiyasınıñ akademigi, Tıva Cumhuriyetinde hızmet köstergen ilim erbabıdır. Tıva Cumhuriyetiniñ Qızıl şeerinde yaşay.